Το να βάζουμε ετικέτες στα παιδιά χαρακτηρίζοντάς τα «χειριστικά» όταν επιμένουν να κάνουν ό,τι θέλουν ή να πάρουν αυτό που θέλουν είναι σαν να μετατοπίζουμε την ευθύνη μας σε αυτά. Είναι πολύ σημαντικό να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας ως γονείς και να γίνουμε καλύτεροι.
Το δίχρονο παιδάκι σας ξαφνικά αλλάζει συμπεριφορά ή γίνεται άτακτο, δεν υπακούει ή προσπαθεί να σας… χειριστεί; Αυτό δε σημαίνει ότι είναι χειριστικό ή κακομαθημένο αλλά ότι προσπαθεί να εκφράσει μία συγκεκριμένη ανάγκη του της προσοχής ή της τρυφερότητας ή να επικοινωνήσει τη μοναξιά, το άγχος ή τους φόβους του. Τα παιδιά γενικά από 15 μηνών περίπου προκαλούν, δοκιμάζουν τα όριά σας προσπαθώντας να τα παραβιάσουν. Αυτό όμως έχει να κάνει περισσότερο με την ανακάλυψη των ορίων και όχι με την υποτιθέμενη χειριστική συμπεριφορά.
Η χειριστική συμπεριφορά είναι κάτι που μαθαίνεται
Όταν το παιδί προσπαθεί να υπερισχύσει συνήθως οι γονείς νιώθουν ματαίωση, απογοήτευση, θυμό αλλά και φόβο. Ο φόβος αφορά κυρίως στο ότι δεν είναι αρκετά καλοί γονείς κι ότι θα χάσουν τον έλεγχο που έχουν στο παιδί αλλά και την αγάπη του. Τα παιδιά βρίσκουν πάντα αφορμές για να εκδηλώσουν χειριστικές συμπεριφορές όπως σε έναν καυγά μεταξύ των γονιών, σε περίοδο διαζυγίου, σε ασθένεια όταν γνωρίζουν πως σας στεναχωρεί ή σας αγχώνει, στις προσδοκίες σας σχετικά με τη σχολική τους επίδοση κ.ά. Όμως ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις τα παιδιά είναι οι συμπεριφορές που βλέπουν, αντιγράφουν και υιοθετούν. Εάν εσείς χρησιμοποιείτε μεθόδους όπως η δωροδοκία και ο εκφοβισμός και εκμεταλλεύεστε τα συναισθήματά του για να υπακούσει τότε και το παιδί θα κάνει το ίδιο. Για παράδειγμα όταν εσείς λέτε στο παιδί «αν κάνεις τα μαθήματά σου θα σου πάρω το παιχνίδι που μου ζήτησες», «μην φωνάζεις αγάπη μου γιατί στεναχωρείς τη μανούλα» κ.ά τότε το παιδί παίρνει το μήνυμα ότι στη διαπραγμάτευση θα πρέπει να βάλει τα μεγάλα μέσα: κλάματα, φωνές, ξεσπάσματα θυμού κ.λπ. προκειμένου να πετύχει αυτό που θέλει. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι όσο καλλιεργείτε αλλά και επιτρέπετε και ανέχεστε τέτοιες συμπερφορές, τόσο πιο εύκολο είναι να επεκταθούν αυτές στην ενήλικη ζωή των παιδιών.
Τι μπορείτε να κάνετε
Βάλτε όρια
Τα παιδιά μικρής ηλικίας έχουν ανάγκη τα όρια και η οριοθέτηση αποτελεί μια πράξη φροντίδας του γονιού προς το παιδί επειδή είναι απαραίτητη για την ομαλή ψυχική συγκρότησή του αλλά και για τη δημιουργία καλής σχέσης και επικοινωνίας γονιού-παιδιού. Όμως για να μπορέσετε να βάλετε όρια στο παιδί, χρειάζεται να γνωρίζετε και τα δικά σας όρια και να μπορείτε να αναγνωρίζετε και να εκφράζετε τα συναισθήματά σας.
Ανακαλύψτε τις ανάγκες του
Πολλές φορές το παιδί εκφράζει με λάθος τρόπο τις ανάγκες του. Συνεπώς δεν έχει νόημα να του βάλετε μόνο όρια, αλλά να δείτε τι συμβαίνει, τι νιώθει και τι αντιμετωπίζει το παιδί και πώς μπορείτε να το βοηθήσετε.
Δώστε του εναλλακτικές με θετικό τρόπο
Μπορείτε να αρνηθείτε θετικά, για παράδειγμα πείτε «δεν μπορείς να παίξεις έξω τώρα επειδή είναι μεσημέρι αλλά εάν θέλεις μπορείς να παίξεις το τάδε παιχνιδι στο σπίτι» ή «δεν μπορείς να φας σοκολάτα αλλά μπορείς να φας φρούτα». Έτσι δίνετε στο παιδί εναλλακτικές και το αφήνετε να πάρει πρωτοβουλίες χωρίς να του αρνείστε συνεχώς. Επίσης, καλό είναι να εξηγείτε την άρνησή σας αν θέλετε να μην επαναλάβει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά του και στο μέλλον.
Μην έχετε ενοχές
Η απουσία των γονιών από το σπίτι λόγω εργασίας δημιουγεί πολλές φορές τύψεις στους γονείς οι οποίοι στην προσπάθειά τους να μειώσουν το αίσθημα ενοχής υπερκαλύπτουν τις ανάγκες των παιδιών, κυρίως τις υλικές. Αν οι γονείς δεν αισθάνονται τύψεις όταν ακούνε τη φράση «μην πας στη δουλειά, μου λείπεις» το παιδί θα σταματήσει κάποια στιγμή να το επαναλαμβάνει γιατί δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα. Αν όμως του κάνετε τα χατίρια επειδή αισθάνεστε ενοχές τότε το παιδί θα συνεχίσει να το κάνει.
Σεβαστείτε το παιδί
Για να σας σεβαστεί κι εκείνο. Φροντίστε να απευθύνεστε στο παιδί σα να είναι ενήλικας, μην το υποτιμάτε επειδή είναι μικρό. Μιλάτε του ήρεμα και ευγενικά, παραμείνετε ψύχραιμοι και μη δραματοποιείτε τις καταστάσεις.
Αποδεχτείτε την άρνησή του
Και το παιδί έχει δικαίωμα στο «όχι» σε κάποιες καταστάσεις όπως παράδειγμα να φορέσει άλλη μπλούζα αντί γι’ αυτήν που του προτείνετε. Η άρνησή του αυτή θα πρέπει να γίνεται αποδεκτή από εσάς.
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Φίλια Μητρομάρα
