του Ελευθέριου Ψαριανού, Καθηγητή Ιστορίας και Φιλοσοφίας
Στην Αμερική γιορτάζεται το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου εις μνήμη των νεκρών, μια μέρα δηλαδή πριν τον εορτασμό των Αγίων Πάντων από όπου πήρε και το όνομα του – αφού το «Halloween» αποτελεί συντομογραφία του «All Hallows Evening». Η αρχή της ιστορίας του Halloween λοιπόν, ξεκινάει από την Ευρώπη και συγκεκριμένα από την Ιρλανδία και την Σκωτία. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι Ιρλανδοί μετανάστες ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν την κολοκύθα (σήμα κατατεθέν του Halloween) ως φαναράκι με σκοπό να τιμήσουν τις ψυχές των νεκρών.
Η συγκεκριμένη χρήση της κολοκύθας αποτελεί κατάλοιπο από τον ιρλανδικό μύθο του Τζακ. Ο Τζακ ήταν ένας απατεώνας μάγος, που στην επίγεια ζωή του έτυχε να ξεγελάσει πολλές φορές τον διάβολο με διαφορά τεχνάσματα. Όμως, όταν πέθανε, εξαιτίας του ασώτου βίου του δεν ήταν καλοδεχούμενος ούτε στον Παράδεισο αλλά ούτε στην Κόλαση. Έτσι, έμεινε παγιδευμένος ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και τον κόσμο των νεκρών. Σκοπός του ήταν πλέον να βρει ένα μέρος να αναπαυθεί, αλλά παντού επικρατούσε σκοτάδι. Και για αυτόν τον λόγο, ξεκίνησε να φτιάχνει φαναράκια από κολοκύθες τοποθετώντας ένα κερί μέσα ώστε να βλέπει καλύτερα. Τα φαναράκια αυτά έχουν επικρατήσει μέχρι σήμερα και ονομάζονται «Jack-o- lanterns», δηλαδή τα φανάρια του Τζακ.
Με την πάροδο του χρόνου, ο εορτασμός απέκτησε έναν πιο σκοτεινό χαρακτήρα, καθώς οι ζωντανοί έπρεπε κατά το έθιμο να φορέσουν τρομακτικές στολές με σκοπό να φοβερίσουν τα πνεύματα των νεκρών, τα οποία -σύμφωνα με την παράδοση- τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου επέστρεφαν από τον άλλο κόσμο ζητώντας εκδίκηση. Στο ίδιο ύφος, οι κάτοικοι της Αμερικής στολίζουν τους δρόμους, τα σπίτια και τις γειτονιές τους με κολοκύθες, σκελετούς και οτιδήποτε άλλο παραπέμπει σε κάτι απόκοσμο εκείνη την ημέρα. Γεγονός που είναι πλέον αρκετά οικείο ακόμα και σε μας που βρισκόμαστε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, χάρη στις τόσες αναφορές σε βιβλία και πρωτίστως σε ταινίες, οι οποίες ανεξάρτητα από το είδος τους (θρίλερ, κωμωδίες, παιδικές κ.α.), αποτυπώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ατμόσφαιρα της συγκεκριμένης γιορτής. Σύμφωνα με την παράδοση, την ημέρα του Halloween, παιδιά κάθε ηλικίας ντυμένα με τη στολή τους και με ένα καλάθι ανά χείρας, γυρνάνε από πόρτα σε πόρτα φωνάζοντας «Τrick or Treat», με σκοπό να γεμίσουν το καλάθι τους με κεράσματα και λιχουδιές.
Όπως σε κάθε γιορτή, έτσι και σε αυτήν την περίπτωση, επιχειρήσεις δράττονται της ευκαιρίας να αυξήσουν τον τζίρο τους, είτε πρόκειται για καταστήματα (συνήθως εποχιακά) που πουλάνε στολές, στολισμούς και οτιδήποτε σχετικό με την εκάστοτε γιορτή, είτε πρόκειται για cafe, bars και εστιατόρια που διεξάγουν ειδικά θεματικά events με special menu. Παραδείγματος χάριν, μια διεθνής εταιρεία που δραστηριοποιείται στο χώρο του καφέ, δημιουργεί ροφήματα τα οποία είναι εμπνευσμένα από το συγκεκριμένο γεγονός – και όχι μόνο στο εξωτερικό, αλλά και στην Ελλάδα. Συντελείται, λοιπόν, μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα με άκρως «spooky» χαρακτηριστικά, που έχουμε πλέον τη δυνατότητα να τη γευτούμε ακόμα και εμείς. Την τελευταία δεκαετία, όλο και πιο πολλά καταστήματα γεμίζουν τα ράφια τους με ανάλογα είδη, τα οποία πουλάνε φυσικά και την περίοδο των Αποκριών, κινηματογράφοι κάνουν ειδικές προβολές με ταινίες horror για τους φαν του είδους, ενώ διοργανώνονται Halloween πάρτι σε clubs, καλώντας το ελληνικό κοινό να μπει σε αυτήν την διάθεση.
Επιλογές πολλές και διαφορετικές για κάθε ηλικία, κάτι που πριν από αρκετά χρόνια φάνταζε δύσκολο να συμβεί στην Ελλάδα, όπου είμαστε σχετικά αμαθείς με το horror στοιχείο και με τέτοιου είδους παραδόσεις. Και επιτέλους μπορούμε πλέον να ρωτήσουμε φωναχτά και εμείς: trick or treat;
