Η εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει νέες πρακτικές στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών, με τις αγορές μέσω διαδικτύου αλλά και τηλεφώνου, ταχυδρομείου ή φαξ να γίνονται όλο και πιο διαδεδομένες. Εν όψει των νέων αυτών δεδομένων, οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ενήμεροι για τα δικαιώματά τους, ώστε να μην πέφτουν θύματα επιτήδειων.
Στα κράτη της Ευραπαϊκής Ένωσης εφαρμόζεται από τις 13 Ιουνίου 2014 η Οδηγία 2011/83/ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, η οποία αντικατέστησε παλαιότερες οδηγίες για τις εξ αποστάσεως συμβάσεις και τις συμβάσεις εκτός καταστήματος. Η εν λόγω Οδηγία δεν εφαρμόζεται για συμβάσεις μεταξύ ιδιωτών.
Η συγκεκριμένη Οδηγία επαναλαμβάνει και επιβεβαιώνει κάποια βασικά δικαιώματα των καταναλωτών στις συμβάσεις από απόσταση, ενώ επέφερε και ορισμένες σημαντικές αλλαγές σε αυτά. Ειδικότερα, τα σημαντικότερα σημεία της Οδηγίας όσον αφορά τις εξ αποστάσεως συμβάσεις είναι τα εξής:
-
Ενημέρωση. Πρέπει να παρέχονται εκ των προτέρων ευανάγνωστες πληροφορίες σε απλή και κατανοητή γλώσσα για τα κύρια χαρακτηριστικά των αγαθών ή των υπηρεσιών, την ταυτότητα, τη γεωγραφική διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας του εμπόρου, τη συνολική τιμή των αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των φόρων, ή τον τρόπο με τον οποίο πρόκειται να υπολογιστεί η τιμή, όλες τις πρόσθετες επιβαρύνσεις αποστολής και παράδοσης ή το γεγονός ότι μπορεί να απαιτηθούν τέτοιες πρόσθετες επιβαρύνσεις καθώς και τη διάρκεια της σύμβασης. Επίσης παροχή ενημέρωσης για τις διευθετήσεις πληρωμής, παράδοσης, εκτέλεσης, της προθεσμίας εντός της οποίας ο έμπορος αναλαμβάνει να παραδώσει τα αγαθά ή να παράσχει τις υπηρεσίες καθώς και τις προϋποθέσεις, την προθεσμία και τις διαδικασίες άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Οδηγία. Οι παραπάνω πληροφορίες πρέπει να παρέχονται με σαφή και ευκρινή τρόπο και αμέσως προτού ο καταναλωτής υποβάλει την παραγγελία του.
-
Παράδοση και μέσα πληρωμής. Οι εμπορικές ιστοσελίδες οφείλουν να αναγράφουν σαφώς και ευανάγνωστα το αργότερο με την έναρξη της διαδικασίας υποβολής παραγγελίας κατά πόσον ισχύουν περιορισμοί στην παράδοση και ποια μέσα πληρωμής είναι δεκτά.
-
Επιβεβαίωση παραγγελίας. Ο έμπορος πρέπει να επιβεβαιώνει στον καταναλωτή τα στοιχεία της σύμβασης σε σταθερό μέσο (π.χ. μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) σε εύλογο χρονικό διάστημα μετά τη σύναψή της.
-
Δικαίωμα υπαναχώρησης. Εκτός από ορισμένες ιδιάζουσες περιπτώσεις (εξατομικευμένες αγορές, αγορές προϊόντων που λήγουν σύντομα, προϊόντων που μετά την αποσφράγισή τους δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για λόγους υγιεινής, συμβάσεις για επείγουσες επιδιορθώσεις ή εργασίες συντήρησης, εφημερίδες/περιοδικά, αποσφραγισμένες μετά την παράδοση ηχητικές εγγραφές ή εγγραφές βίντεο ή λογισμικό για υπολογιστές), ο καταναλωτής διαθέτει προθεσμία 14 ημερών από τη σύναψη της σύμβασης παροχής υπηρεσιών ή από την παραλαβή των προϊόντων για να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση με σαφή δήλωσή του προς τον έμπορο χωρίς να αναφέρει τους λόγους και χωρίς καμία επιβάρυνση και ευθύνη εκ μέρους του. Εφόσον όμως ο έμπορος δεν έχει παράσχει στον καταναλωτή τις πληροφορίες σχετικά με το δικαίωμα υπαναχώρησης όπως απαιτείται από την Οδηγία, η προθεσμία υπαναχώρησης λήγει 12 μήνες μετά το τέλος της αρχικής προθεσμίας υπαναχώρησης. Ο έμπορος επιστρέφει κάθε πληρωμή που έλαβε από τον καταναλωτή χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και οπωσδήποτε εντός 14 ημερών από την ημέρα κατά την οποία ενημερώθηκε για την απόφαση του καταναλωτή να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση. Ο έμπορος οφείλει να επιστρέψει και τυχόν έξοδα παράδοσης ενώ προβαίνει στην επιστροφή χρημάτων χρησιμοποιώντας τα ίδια μέσα πληρωμής με εκείνα που ο καταναλωτής χρησιμοποίησε για την αρχική συναλλαγή.
-
Χρόνος παράδοσης. Εκτός υπήρξε διαφορετική συμφωνία ως προς τον χρόνο παράδοσης, ο έμπορος παραδίδει τα αγαθά οπωσδήποτε εντός 30 ημερών από τη σύναψη της σύμβασης. Εάν υπάρξει καθυστέρηση, ο καταναλωτής πρέπει να θέσει στον έμπορο επιπλέον προθεσμία. Εάν δεν πραγματοποιηθεί η παράδοση και εντός της νέας προθεσμίας, ο καταναλωτής δικαούται να καταγγείλει τη σύμβαση, οπότε και ο έμπορος οφείλει να επιστρέψει όλα τα χρήματα που είχαν καταβληθεί με βάση τη σύμβαση.
-
Έξοδα για χρήση μέσων πληρωμής. Απαγορεύεται οι έμποροι να χρεώνουν τους καταναλωτές για τη χρήση ενός συγκεκριμένου μέσου πληρωμής (π.χ. πιστωτική κάρτα) δαπάνη που υπερβαίνει το κόστος που έχει για τον έμπορο η χρήση αυτού του μέσου.
-
Πρόσθετες πληρωμές. Προτού ο καταναλωτής δεσμευθεί από τη σύμβαση ή προσφορά, ο έμπορος επιδιώκει τη ρητή συναίνεση του καταναλωτή για κάθε πρόσθετη πληρωμή επιπλέον της αμοιβής που συμφωνείται για την κύρια συμβατική υποχρέωση του εμπόρου. Εάν ο έμπορος δεν έχει λάβει τη ρητή συγκατάθεση του καταναλωτή, αλλά την έχει συναγάγει, χρησιμοποιώντας τις προκαθορισμένες επιλογές τις οποίες ο καταναλωτής απαιτείται να απορρίψει προκειμένου να αποφύγει την πρόσθετη πληρωμή (προεπιλεγμένα «κουτάκια»), ο καταναλωτής δικαιούται την επιστροφή αυτής της πληρωμής.
Η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2011/83/ΕΕ πραγματοποιήθηκε με την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης Ζ1-891/2013 (ΦΕΚ 2144 B’) σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ Αριθμ. 27764οικ/2014 (ΦΕΚ 1470 B’). Με την ΚΥΑ προστέθηκαν στο Ν. 2251/1994 για την «Προστασία του καταναλωτή» τα άρθρα 3 έως 4η΄ τα οποία και ρυθμίζουν τα θέματα τα σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών.
Μαριέττα Βαρβέρη
Δικηγόρος LL.M.
Δες ΕΔΩ τα δικαιώματα που έχεις σαν καταναλωτής
