Ο φιλόσοφος G. Santayana, είχε γράψει κάποτε ότι “οι ρίζες των φυτών…τα δεσμεύουν θανατηφόρα με το έδαφος”. Αν ξεπεράσουμε τα αντί-φυτικά αισθήματα του διανοητή που σε πρώτη όψη, φαίνεται να εκφράζει η φράση (και αν παράλληλα θυμηθούμε οτι το έγραφε στο δοκίμιό του περί ταξιδιών), κατανοούμε ότι αυτό που εννοεί ο φιλόσοφος εν προκειμένω είναι οτι η δυνατότητά μας, ως άνθρωποι, να μετακινούμαστε ελεύθερα ΌΠΟΥ θέλουμε (σε αντίθεση με φυτά/ ζώα) είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό, μια ακόμα όψη, αυτού που αποκαλείται “ανθρώπινη εμπειρία”. Κατά συνέπεια, τα ταξίδια αποτελούν μια σημαντική πτυχή της ζωής μας, είτε το έχουμε συνειδητοποιήσει ή όχι. Ειδικά μετά από τόσους μήνες περιορισμού λόγω της πανδημίας, όλοι μας νοιώθουμε μία σχετικη πίεση οι φετινές μας διακοπές να είναι μοναδικές. Έχοντας αυτά κατά νου, παρακάτω είναι κάποια tips & συμβουλές ώστε αυξήσετε τις “αποδόσεις” των πρώτων αυτών επίσημων post-quarantine διακοπών!
Αρχικά, ας ξεκινήσουμε αποδεχόμενοι τα βασικά: ότι οι διακοπές αποτελούν στοιχείο καλής ποιότητας ζωής και δεν το λέμε μόνο εμείς, συμφωνούν και οι επιστήμονες: σύμφωνα με έρευνες του 2012 (Annals of Tourism Research) οι διακοπές αποτελούν σημαντικότερο παράγοντα ποιότητας ζωής για την πλειοψηφία. Για την ακρίβεια, η δυνατότητα να κάνουμε διακοπές είναι πιο σημαντική στην εξίσωση της ποιότητας ζωή μας και από τον πλούτο, τα χρήματα, την οικογένεια, την εργασία και έρχεται δεύτερη μόνο όταν συγκρίνεται με την πνευματική/ ψυχική μας υγεία.
Στοχεύοντας στις ιδανικές διακοπές λοιπόν παρακάτω είναι 9 tips για όσο το δυνατόν καλύτερες αποδράσεις από την καθημερινότητα!
1. Εντοπίστε το κίνητρό σας
Διαφορετικοί άνθρωποι επιλέγουν διαφορετικά σημεία και διαφορετικές δραστηριότητες για τις διακοπές τους, ανάλογα με τα γούστα τους, τις προηγούμενες εμπειρίες τους, ακόμα και τη διάθεσή τους την περίοδο που τις σχεδιάζουν. Έρευνα έδειξε π.χ. ότι οι εσωστρεφείς άνθρωποι τείνουν να επιλέγουν ορεινούς προορισμούς ενώ οι εξωστρεφείς παραλιακούς. Ένας τρόπος για να εντοπίσετε τον δικό σας ιδανικό προορισμό είναι να επικεντρωθείτε στο δικό σας “κίνητρο”. Γιατί πάτε διακοπές; Για να εξερευνήσετε νέα μέρη; Για να αποδράσετε από την καθημερινότητά σας; Για να δείτε οικογένεια και φίλους; Για να δείτε τη φύση ή τη πολιτιστική κληρονομιά μιας χώρας; Εντοπίζοντας τι είναι αυτό που σας κινητοποιεί στις διακοπές σας, έρχεστε ένα βήμα πιο κοντά στον εντοπισμό του ιδανικού προορισμού. Ανεξαρτήτως κινήτρου, μην ξεχνάτε, ότι πάντα οι διακοπές είναι πιο ευχάριστες όταν τις μοιραζόμαστε με άτομα που είναι σημαντικά για εμάς.
2. Απολαύστε την αναμονή
Ένα από τα καλύτερα κομμάτια ενός ταξιδιού είναι και ο σχεδιασμός του. Όλοι μας έχουμε νοιώσει τον ενθουσιασμό που προκαλεί το ψάξιμο ξενοδοχείων, δραστηριοτήτων, πληροφοριών γύρω από τον προορισμό, τη γενικότερη αναμονή πριν το ταξίδι το ίδιο. Έρευνα κατέδειξε πιθανή συσχέτιση του αισθήματος της προσμονής με τη δραστηριότητα ενός από τα κέντρα του ανθρώπινου εγκεφάλου (nucleus accumbens) που “επεξεργάζεται” την έννοια της ανταμοιβής, και της επακόλουθης ικανοποίησης. Hackarete λοιπόν το μυαλό σας σχεδιάζοντας όσο μπορείτε καλύτερα τις διακοπές σας προκαταβολικά. Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε για τον προορισμό σας, κάντε ένα πρόγραμμα, αλλά έχετε υπόψη σας: υπάρχει πάντα ο κίνδυνος του υπερβολικού προγραμματισμού, που ως γνωστόν έχει την τάση να “σκοτώνει” την χαρά ενός εγχειρήματος, αλλά και να δημιουργεί υπερβολικές προσδοκίες (δες το επόμενο tip).
3. Διαχειριστείτε τις προσδοκίες σας
Όσο καλά και να περάσουμε στις διακοπές μας, τα θετικά αισθήματα που σχετίζονται με αυτές, όλοι ξέρουμε, ότι δεν έχουν ιδιαίτερα μακρά διάρκεια. Συνήθως, όσο είμαστε διακοπές νοιώθουμε πιο χαρούμενοι, με περισσότερη ενέργεια, πιο υγιείς και πιο ικανοποιημένοι συνολικά. Δυστυχώς, η ικανοποίησή από τις διακοπές μας περνά συνήθως μετά από μία ή δύο εβδομάδες επιστροφής στη δουλειά/ καθημερινότητα. Με δεδομένοι λοιπόν ότι οι δια βίου διακοπές δεν αποτελούν επιλογή για τους περισσότερους από εμάς, ένας τρόπος να αποσοβήσουμε την επίδραση που θα έχει η επιστροφή, είναι να μην καλλιεργήσουμε υπερβολικές προσδοκίες από τις διακοπές μας.
4. Διακοοοοοοπες ή μικροδιακοπές;
Ένας τρόπος για να αντιμετωπιστεί το πόσο γρήγορα περνά το εφέ των διακοπών μας είναι να τις “σπάσουμε” σε μικρότερες, πιο συχνές αποδράσεις. Με αυτό τον τρόπο, οι ευχάριστες στιγμές των διακοπών μπορούν να μοιραστούν πιο εκτεταμένα σε μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Σύμφωνα με μια έρευνα από την Ολλανδία, αυτή η στρατηγική μπορεί να προσφέρει συνολικά καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά και διάθεση για όσους την επιλέξουν. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί σε πολλαπλά μικρά διαλείμματα μέσα στο χρόνο αντί για ένα τεράστιο, διάλλειμα το καλοκαίρι π.χ. Μπορεί σε πολλούς αυτό να ακούγεται περίεργο, καθώς από παιδική ηλικία έχουμε εκπαιδευτεί, ώστε να μπαίνουμε σε vacation mode, σχεδόν αποκλειστικά το καλοκαίρι.
5. Πάρτε λιγότερες φωτογραφίες
Άλλη έρευνα από το 2019 (περισσότερες λεπτομέρειες εδώ) έδειξε ότι η ευχαρίστηση που αντλούμε από εμπειρίες αυξάνεται όταν δεν είμαστε υποχρεωμένοι να τις αποθανατίσουμε. Η υπόθεση εργασίας (η έρευνα αυτή δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα) των ερευνητών ήταν ότι οι συμμετέχοντες που έπρεπε να παίρνουν φωτογραφίες, δεν μπορούσαν να εστιάσουν σε όποια δραστηριότητα συμμετείχαν. Μετάφραση: αντί να “επενδύετε” στην απόλαυση αναμνήσεων (μέσω των φωτογραφιών) στο μέλλον, επενδύστε καλύτερα στο παρόν, απολαύστε αυτό που κάνετε.
6. Μην ποστάρετε…
Αν έχετε πάρει απόφαση να απαθανατίσετε οπωσδήποτε το ταξίδι σας, φροντίστε να το κάνετε για εσάς, ώστε να έχετε ωραίες αναμνήσεις από αυτό αργότερα και όχι για λόγους κοινωνικής δικτύωσης. Μια μελέτη του 2018 στο Journal of Consumer Research, συμπέρανε ότι το να παίρνουμε φωτογραφίες με αποκλειστικό στόχο τη χρήση τους στα κοινωνικά δίκτυα καταλήγει να μειώνει την ευχαρίστηση που αντλούμε από οτιδήποτε κάνουμε εκείνη τη στιγμή. Ο λόγος; Πολύ απλά, ότι εισέρχεται στην εξίσωση το άγχος της αυτοπροβολής/ παρουσίασης του εαυτού μας (κοινώς, πώς θα βγούμε στην φωτογραφία, αν θα φαίνεται επαρκώς ότι διασκεδάζουμε, αν είναι το καλό μας προφίλ κ.ο.κ.). Κοινώς, απολαύστε την ομορφιά της παραλίας στην οποία βρίσκεστε, αντί να προσπαθείτε να βρείτε την καλύτερη γωνία για εκείνη την παραλιοσέλφι που σκεφτόσασταν. Κάντε “διακοπές” και από την άποψη των άλλων για το άτομό σας.
7. Αφήστε τη δουλειά στο σπίτι!
Οι διακοπές συχνά είναι δύσκολες για άτομα που έχουν συνηθίσει να εργάζονται σε φρενήρεις/ έντονους ρυθμούς. Οι λεγόμενοι workaholics, σύμφωνα με έρευνες, δυσκολεύονται να αποχωριστούν από τις εργασιακές τους συνήθειες, και τσεκάρουν τα emails τους καθημερινά με τη δικαιολογία π.χ. Ότι έτσι προλαβαίνουν την υπερσυγκέντρωση υποχρεώσεων όταν θα πρέπει να επιστρέψουν. Μην το κάνετε.
Όσο και να ακούγεται “λογικό” μια τέτοια τακτική δεν θα επηρεάσει απλά το πόσο θα απολαύσετε τις διακοπές σας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αλλά θα επιτείνει και το φαινόμενο του “vacation hangover”, όπως λέγεται συχνά. Σε μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Stress and Health, οι ερευνητές κατέληξαν ότι ενασχολούμενοι με αντικείμενα της δουλειάς μας, μειώνει δραστικά τα ευεργετικά αποτελέσματα των διακοπών μας. Άλλωστε, αν το καλοσκεφτούμε, ένας από τους λόγους που κάνουμε διακοπές είναι για να απομακρυνθούμε από το πνευματικό άχθος της εργασίας μας, ένας σκοπός που δεν εκπληρώνεται αν δεν έχουμε αποστασιοποίηση από το ίδιο το αντικείμενο.
8. Επιστρέψτε νωρίτερα!
Αν ο στόχος είναι να επεκτείνουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα ευεργετικά αισθήματα και τα γενικότερα οφέλη των διακοπών, ειδικοί ανακάλυψαν ότι μια πιο ήπια επιστροφή στην καθημερινότητά μας είναι καλύτερη, σε αντίθεση με το να ταυτίζεται το τέλος των διακοπών μας με την επιστροφή στη ρουτίνα μας. Μια έρευνα που έγινε σε Αυστραλούς τουρίστες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια χαλαρή ημέρα στο σπίτι, χωρίς στρες και δουλειά είναι εξίσου ευεργετική με μια ημέρα διακοπών μακριά από το σπίτι μας. Κοινώς, δώστε μια “άδεια” στις διακοπές σας, επιστρέφοντας 1-2 μέρες νωρίτερα από τις διακοπές, ώστε να έχετε τη δυνατότητα να επαναπροσαρμοστείτε. Παραδείγματος χάρη, αντί να επιστρέψετε βράδυ Κυριακής και να πρέπει να πάτε στη δουλειά σας τη Δευτέρα το πρωί, γυρίστε την Παρασκευή και δώστε ένα χρονικό περιθώριο, ώστε να μην σοκαριστείτε από την αμεσότητα της αλλαγής.
Μια άλλη έρευνα (αυτή τη φορά σε Αυστριακούς τουρίστες) κατέληξε ότι ήρεμες ημέρες που περνάμε στο σπίτι έχουν μεγαλύτερη θετική επίδραση στην ανάνηψη μας από κούραση/ ασθένεια, σε σύγκριση με διακοπές εκτός οικίας. Ο γενικός κανόνας παραμένει ο ίδιος: μην σαμποτάρετε τις προσπάθειες χαλάρωσής σας, προσπαθώντας να εκμεταλλευθείτε το χρόνο στο έπακρον, και έτσι προσθέτοντας άγχος σε μια διαδικασία που έχει στόχο τη ψυχική σας υγεία.
9. Προετοιμάστε τον εαυτό σας για την επιστροφή…
Αν όλα έχουν εξελιχθεί καλώς, έχετε περάσει ωραιότατες και ξεκούραστες διακοπές, διασκεδάσατε και γεμίσατε τις μπαταρίες σας. Αυτά είναι τα καλά νέα. Τα άσχημα νέα είναι ότι για κάθε μια μέρα ξεκούρασης και διασκέδασης που περνά, ερχόμαστε και μια μέρα πιο κοντά στην επιστροφή στην καθημερινότητά. Και δυστυχώς, ακόμα και υπό κανονικές συνθήκες η επιστροφή αυτή είναι δυσάρεστη, ποσώ δε μάλλον αυτή τη χρονιά όπου όλοι περάσαμε μια μακρά περίοδο υπό εξαιρετικές πιέσεις. Μία έρευνα του πανεπιστημίου Purdue βρήκε ότι όσοι επιστρέφουν από διακοπές φαίνεται να είναι λιγότερο ικανοποιημένοι με τη ζωή τους συνολικά: φιλίες, οικογενειακές σχέσεις, οικιακή ζωή, ακόμα και η περιοχή στην οποία διαμένουν τους φαίνονται λιγότερο ελκυστικά. Ο καλύτερος τρόπος να προετοιμαστούμε για αυτό είναι να αποδεχθούμε ότι μια τέτοια αντίδραση (όπως και όλα τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν) είναι φυσιολογική, και όχι απαραίτητα μια ένδειξη, ούτε ότι δεν περάσατε καλά στις διακοπές σας, ούτε ότι η ζωή σας γενικότερα χρήζει “διορθώσεων”.
Κάποιοι προτείνουν, ένα διάλλειμα επαναπροσαρμογής διάρκειας 2 εβδομάδων, κατά τη διάρκεια των οποίων αποφεύγουμε να κάνουμε δραστικές αλλαγές/ να πάρουμε αποφάσεις οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν έντονα τη ζωή μας, έτσι ώστε να περάσει το εφέ αυτής της “μεταδιακοπικής απογοήτευσης” (δικός μου όρος, patent pending). Η λογική πίσω από την τακτική είναι απλή: δίνοντας στον εαυτό μας επαρκή χρόνο, ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει την απογοήτευση από την επιστροφή στην καθημερινότητα, και να εκτιμήσει ξανά τα καλά στοιχεία της ζωής μας.
Η τελευταία συμβουλή θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει και γενικότερη εφαρμογή: ίσως θα ήταν σωστότερο να σκοπεύουμε όχι μόνο σε επιτυχημένες “μετακαραντινικές” (επίσης δικός μου όρος, patent pending) διακοπές, αλλά σε μια καλύτερη, πιο ψυχικά υγιή καθημερινή ρουτίνα μετά την ταλαιπωρία της υγειονομικής κρίσης. Και αυτό μόνο καλό θα μπορούσε να είναι.
