Αν και η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) δεν θεραπεύεται, είναι διαχειρίσιμη και μπορεί να αντιμετωπισθεί με την κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση.
Τι είναι η ΔΕΠ-Υ;
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (Attention Deficit Hyperactivity Disorder ή ΑDHD) – είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, και στην ενήλικη ζωή. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η ελλειμματική προσοχή, η υπερκινητικότητα και/ ή η παρορμητική συμπεριφορά. Τα συμπτώματα της διαταραχής δεν εμφανίζονται όλα μαζί στο παιδί. Είναι ορατά σε πρώιμη ηλικία, ενώ υπάρχει έξαρση περίπου στα 3 ½ χρόνια. Μερικά από τα συμπτώματα είναι τα εξής:
Ελλειμματική προσοχή: Το παιδί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε ένα παιχνίδι ή μια συγκεκριμένη ασχολία για πολλή ώρα, μεταπηδά εύκολα από μια δραστηριότητα σε άλλη. Δεν σας ακούει όταν του μιλάτε ή δεν ακολουθεί τις οδηγίες που του δίνετε, κολλάει κάπου όταν του αρέσει. παρουσιάζει αστάθεια ή αδεξιότητα, δυσκολεύεται στον προσανατολισμό, η ακουστική του μνήμη είναι ανεπαρκής, ενώ η οπτική του μνήμη ελλιπής, παρουσιάζει δυσκολίες μάθησης.
Υπερκινητικότητα: Το παιδί κινείται συνεχώς, μιλά συνέχεια, βαδίζει τις μύτες των ποδιών, τρέχει παρά περπατά, κουνά συνεχώς τα πόδια και το κεφάλι του όταν κάθεται.
Παρορμητική συμπεριφορά: Δίνει απαντήσεις πριν καν συμπληρωθεί η ερώτηση. Διακόπτει συνεχώς τους άλλους, έχει ξεσπάσματα, πανικοβάλλεται εύκολα, κλαψουρίζει συνέχεια – είναι ανικανοποίητο, εμφανίζει κακές συνήθειες ύπνου (και κλαίει), αφυπνίζεται εύκολα, διψά συνεχώς, είναι επιθετικό και παρορμητικό, κάνει συνεχώς αταξίες, έχει καταστροφικές τάσεις, αδιαφορεί στην τιμωρία, δαγκώνει και χτυπά τους άλλους.
Πώς αντιμετωπίζεται η ΔΕΠ-Υ;
Η αντιμετώπιση είναι συνήθως πολύπλευρη. Στρέφεται κυρίως:
1. Στην εκπαίδευση των γονιών.
2. Σε προγράμματα παρέμβασης στη συμπεριφορά του παιδιού.
3. Σε κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η διαγνωστική διαδικασία της διαταραχής είναι το βασικότερο βήμα στη διαχείρισή της. Απαιτεί χρόνο για να είναι ασφαλής και γίνεται από διεπιστημονική ομάδα με επικεφαλής τον παιδοψυχίατρο.
Τι μπορείτε να κάνετε ως γονείς
1 Έχετε πρόγραμμα
Ακολουθείτε πάντα το ίδιο πρόγραμμα κάθε μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Η συνέπεια και η σταθερότητα από μέρους σας είναι σημαντική. Μπορείτε να τοποθετήσετε το πρόγραμμα σε εμφανή θέση έτσι ώστε το παιδί να γνωρίζει τι θα κάνει μέσα στην ημέρα.
2 Τοποθετείτε τα πράγματά του σε συγκεκριμένους χώρους
Βάζετε τα σχολικά είδη, τα ρούχα και τα παιχνίδια του σε συγκεκριμένο χώρο, έτσι ώστε το παιδί να έχει λιγότερες πιθανότητες να χάσει κάτι από αυτά.
3 Αποσυνδεθείτε
Όταν το παιδί μελετάμ απενεργοποιήστε την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τον υπολογιστή.
4 Μην του δίνετε πολλές επιλογές
Δώστε στο παιδί τη δυνατότητα μόνο δύο επιλογών π.χ. αυτό το παιχνίδι ή το άλλο, αυτό το φαγητό ή το άλλο.
5 Φροντίστε να είστε σύντομοι και σαφείς
Αντί για μακροσκελείς εξηγήσεις, χρησιμοποιήστε σαφείς, σύντομες οδηγίες. Προσέχετε πολύ τη διατύπωση των οδηγιών. Μην τις δίνετε ποτέ με ερωτηματικό τρόπο και ποτέ έχοντας την τηλεόραση ή τον υπολογιστή σε λειτουργία.
6 Βάλτε όρια
Θέστε σαφή όρια και κανόνες. Το παιδί έχει ανάγκη να γνωρίζει μέχρι που μπορεί να φτάσει και ποια θα είναι τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του. Δεν χρειάζεται να φωνάζετε ή να ειρωνεύεστε το παιδί επειδή δεν έκανε κάτι, Βάζετε του συγκεκριμένα χρονικά όρια για να το κάνει.
7 Δώστε του ερεθίσματα
Βρείτε τα ταλέντα και τους τομείς που μπορεί να επιτύχει το παιδί σας και βοηθήστε το να τα ανακαλύψει. Υποστηρίξτε το και ενθαρρύνετε το προς την επιτυχία. Ενισχύστε το με εξωσχολικές δραστηριότητες οι οποίες καλό είναι να είναι ομαδικές. Η θεατρική – μουσική έκφραση και ο χορός ενδείκνυνται επειδή βελτιώνουν την αυτοέκφραση και τον οπτικό-κινητικό συντονισμό.
8 Δείξτε υπομονή
Απενοχοποιείστε τον εαυτό σας, δεν ευθύνεστε εσείς για την ύπαρξη της διαταραχής αλλά μη φορτώνετε και το παιδί με ενοχές γιατί ούτε εκείνο ευθύνεται για τη δυσλειτουργική του συμπεριφορά. Ένα παιδί με αυτή τη διαταραχή αισθάνεται ότι όλοι το επικρίνουν και ότι το αδικούν. Γι’ αυτό χρειάζεται την αποδοχή και την κατανόησή σας, να νιώσει ότι το καταλαβαίνουν. Δείχνετε καθημερινά τα συναισθήματά σας και την αγάπη σας στο παιδί. Βοηθήστε το να καταλάβει πως ΔΕΠ-Υ δεν σημαίνει χαμηλή νοημοσύνη. Τονώνετε του την αυτοεκτίμηση καθημερινά.
9 Εστιάστε στα θετικά
Μην εστιάζεται μόνο στα προβλήματα που συνδέονται με τη ΔΕΠΥ. Ναι, τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή χάνουν πράγματα, ξεχνούν να κάνουν τις εργασίες τους ή απογοητεύονται εύκολα. Με το να κολλάτε όμως σε αυτές τις αδυναμίες το μόνο που καταφέρνετε είναι να μειώνετε την αυτοπεποίθηση του παιδιού σας.
Πηγή: Best Discipline Strategies for ADHD Children
Eιρήνη Γιαννόπαπα Ψυχολόγος (M.Sc. in Special Education, Speech Therapy & Parent Counseling )/Διευθύντρια Κέντρου Ειδικών Θεραπειών » Ίσιδα» (Ηρ. Πολυτεχνείου 87, Πειραιάς/τηλ. 210 4535078/Facebook Page)
