Η ιδέα πως η σειρά με την οποία γεννηθήκαμε επηρεάζει την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά μας, δεν μας κάνει να αισθανόμαστε άνετα γιατί νιώθουμε πως όλα καθορίζονται από το αν είμαστε το πρώτο, δεύτερο ή τελευταίο παιδί μιας οικογένειας. Παρόλα αυτά, μας είναι πολύ εύκολο να καταλάβουμε αν κάποιος είναι μοναχοπαίδι επειδή δεν θέλει να του χαλούν τα χατίρια ή κατανοούμε γιατί κάποιος αισθάνεται συνήθως παραμελημένος επειδή υπήρξε το μεσαίο παιδί σε μια οικογένεια με τρία παιδιά.
Ο ρόλος της σειράς γέννησης στη διαμόρφωση χαρακτήρα του παιδιού δεν αποτελεί νέο αντικείμενο μελέτης στην ψυχολογία. Ο πρώτος που τόνισε πόσο σημαντική είναι, ήταν ο Αυστριακός ψυχολόγος και ιδρυτής της σχολής ατομικής ψυχολογίας, Άλφρεντ Άντλερ (1870-1937).
Μια μελέτη που ερεύνησε Νορβηγούς που γεννήθηκαν από το 1912 έως το 1975, έδειξε πως οι πρωτότοκοι είχαν υψηλότερα ακαδημαϊκά κι επαγγελματικά επιτεύγματα σε σχέση με τα αδέρφια τους ακόμα κι όταν τα επίπεδα IQ τους δεν παρουσίαζαν διαφορά. Το αποτέλεσμα αυτό δεν εντυπωσιάζει τους ψυχολόγους. Οι περισσότεροι νομικοί είναι πρωτότοκα παιδιά. Οι ηγέτες του κόσμου είναι συνήθως τα μεγάλα παιδιά μιας οικογένειας. Γιατί; Το πρώτο παιδί που γεννιέται στην οικογένεια έχει την αμέριστη προσοχή του οικογενειακού του περιβάλλοντος κι έχει μάθει στην επιβράβευση. Η πρώτη λέξη, τα πρώτα βήματα έχουν αντιμετωπιστεί με ενθουσιασμό. Έτσι, τα πρωτότοκα παιδιά μαθαίνουν στην επιβράβευση και για να μπορέσουν να την έχουν σε όλη τους τη ζωή βάζουν συνεχώς στόχους και αφοσιώνονται πλήρως σε αυτούς μέχρι να τους κατακτήσουν και πάρουν όλα τα εύσημα.
Ωστόσο, τα μεγαλύτερα αδέρφια φοβούνται περισσότερο σε σχέση με τα αδέρφια τους, ίσως επειδή τα πρώτα τους χτυπήματα προκάλεσαν υπερβολική αντίδραση στους γονείς και η συμπεριφορά αυτή, τους έκανε να πιστεύουν πως κινδυνεύει εύκολα η υγεία και η φυσική τους κατάσταση.
Συχνά τα μοναχοπαίδια έχουν κοινά χαρακτηριστικά με τα πρωτότοκα, αν και η έλλειψη της εμπειρίας πως πρέπει να μοιράζονται τους γονείς, μπορεί να τους μετατρέψει σε αρκετά μοναχικά άτομα κι απόμακρα άτομα που δύσκολα στέκονται καλά στα πόδια τους γιατί δεν έχουν μάθει να διεκδικούν κάτι από μικρή ηλικία, για παράδειγμα, να ανταγωνίζονται τα αδέρφια τους για την εύνοια των γονέων.
Και τι συμβαίνει με τα δεύτερα παιδιά και μεσαία παιδιά; Μπορεί τα δικά τους πρώτα βήματα να μην ήταν η αφορμή για τριήμερο γλέντι και μπορεί να μην έχουν προστατευτεί τόσο όσο ένα στερνοπούλι, αλλά έτσι μαθαίνουν να είναι πιο ευέλικτοι. Ειδικά, τα μεσαία παιδιά μιας οικογένειας είναι συνήθως κοινωνικά και ξέρουν να συμβιβάζουν καταστάσεις ακριβώς επειδή μεγάλωσαν σε μεγάλη οικογένεια κι έχουν μάθει να έχουν καλή σχέση τόσο με το μεγάλο, όσο και με το μικρότερο αδερφάκι. Αν υπάρχουν δύο αδέρφια, παρόλο που συνήθως υπάρχει έντονος ανταγωνισμός και διεκδικήσεις, το δεύτερο παιδί δεν συνηθίζει να αντιμετωπίζει τόσο ανταγωνιστικά το μεγαλύτερο και συνήθως εγκαταλείπει πιο εύκολα τη μάχη.
Συνεπώς, αυτό που τους λείπει είναι η ανταγωνιστικότητα. Γίνονται πολύ καλοί διαπραγματευτές αλλά όχι πρωταθλητές.
Τέλος, το μικρότερο παιδί μιας οικογένειας συνήθως αμφισβητεί την ιεραρχία, την τάξη των πραγμάτων. Είναι επαναστατικές προσωπικότητες, συχνά επιλέγουν τελείως διαφορετικό δρόμο από εκείνο των αδερφών τους. Είναι τα «μωρά» της οικογένειας και συχνά περιμένουν κάποιον άλλον να κάνει τη δουλειά ή να βγάλει το φίδι από την τρύπα.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά προσωπικότητας δεν είναι απόλυτα και υπάρχουν πολλοί παράγοντες πέρα από τη σειρά γέννησης που παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός παιδιού όπως η διαφορά ηλικίας ανάμεσα στα αδέρφια, αν ανήκουν στο ίδιο ή διαφορετικό φύλο, πόσο αδέρφια είναι συνολικά, αν είναι παιδιά μονογονεϊκής οικογένειας, κι άλλα. Ωστόσο, πολλά από τα παραπάνω γνωρίσματα ισχύουν, και έχοντας γνώση αυτών, μπορείτε να κατανοήσετε περισσότερο τα αιτία συμπεριφοράς, δικής σας ή του παιδιού σας, και να δουλέψετε πάνω σε αυτή. Γιατί το σημαντικό είναι πρώτα να εντοπίσετε το αίτιο και μετά να ασχοληθείτε με το αιτιατό.
Το παρόν άρθρο είναι ενημερωτικού κι όχι επιστημονικού χαρακτήρα
Με σπουδές στην Επικοινωνία, guest εμφάνιση στο χώρο της Διαφήμισης, τελικά, με κέρδισε ο χώρος του Βιβλίου. Σε μία «έκλαμψη φρονήσεως», αποφάσισα να ασχοληθώ με τα δύο παιδικά μου όνειρα, τη μόδα και το γράψιμο, ε, και εδώ κάνω τα όνειρα μου πραγματικότητα!