Η απόλυση από την εργασία είναι μια κατάσταση που, δυστυχώς, αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερες οικογένειες στην Ελλάδα. Κι έρχεται η στιγμή που κάθε γονιός σκέφτεται αν και πως θα πρέπει να μιλήσει γι’ αυτό στα παιδιά του.
Τα παιδιά, όσο κι αν προσπαθούμε να τα προστατέψουμε, βομβαρδίζονται καθημερινά από τα Μ.Μ.Ε. αλλά και από συζητήσεις των μεγάλων, με τις λέξεις: οικονομική κρίση, απολύσεις, ανεργία, φτώχια, πείνα, άστεγοι. Δεν έχει σημασία η ηλικία τους. Μικρότερα ή μεγαλύτερα, έχουν όλα μια εικόνα της ζοφερής πραγματικότητας.
Έτσι, είναι πολύ σημαντικό για έναν γονέα που απολύθηκε, να μιλήσει γι’ αυτό στο παιδί του με τον κατάλληλο για την ηλικία του τρόπο. Οι λόγοι είναι πολλοί.
Κατ’ αρχήν, “Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα…”.
Όταν ο μπαμπάς γυρίζει από τη δουλειά σκυθρωπός κι αντί ν’ αρχίσει τα φιλιά και τις αγκαλιές, όπως συνήθως, χώνεται στην κουζίνα με τη μαμά, συζητάνε κάτι χαμηλόφωνα κι ύστερα η μαμά κλαίει ή όταν είναι και οι δυο λυπημένοι και αγχωμένοι και μουρμουρίζουν “απόλυση… και πως θα τα βγάλουμε πέρα;”, πιστεύετε ότι το παιδί δεν καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά; Ότι κάτι είναι λάθος;
Για ένα παιδί δύο, τριών ή ακόμα και τεσσάρων ετών, “η μαμά ή ο μπαμπάς έχει δουλειά” απλά σημαίνει ότι λείπει για πολλές ώρες από το σπίτι. Έτσι, η έννοια της απώλειας της εργασίας δεν έχει και πολύ νόημα. Μπορεί ακόμη και να χαρεί, πιστεύοντας ότι τώρα θα έχει περισσότερο χρόνο για να περνάει μαζί του. Κι έτσι η θλίψη του γονιού για την απόλυση προκαλεί στο παιδί σύγχυση και ανησυχία.
Ένα λίγο μεγαλύτερο παιδί, που κατανοεί ότι οι γονείς εργάζονται για να κερδίσουν χρήματα για τη στήριξη της οικογένειας, καταλαβαίνει μερικές από τις επιπτώσεις της απώλειας της εργασίας και οι σκέψεις του μπορεί να το οδηγήσουν σε ακραία σενάρια: “Θα γίνουμε φτωχοί, δεν θα έχουμε να φάμε , θα μείνουμε άστεγοι.”
Τα μεγάλα δηλώνουν ότι θα σταματήσουν τις ξένες γλώσσες, ίσως και το σχολείο και θα ψάξουν για δουλειά για να βοηθήσουν.
Πριν φτάσουν τα πράγματα σε αυτό το σημείο, μιλήστε τους. Καθησυχάστε τα με τον τρόπο σας. Αυτό που έχει σημασία για τα παιδιά σας είναι να νιώσουν ότι μπορεί να είναι μια δύσκολη στιγμή για την οικογένειά σας, αλλά εσείς που είστε το στήριγμά της, η ασφάλεια, είστε δυνατοί. Και ότι στο τέλος, όλα θα πάνε καλά.
Δεν χρειάζεται να αναλύσετε όλες τις άσχημες λεπτομέρειες. “Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν, οι άνθρωποι αλλάζουν θέσεις εργασίας, αλλά θα είμαστε εντάξει.” αυτό είναι ότι χρειάζεται να ακούσει το παιδί. Προσπαθήστε να παρουσιάσετε τα πράγματα ρεαλιστικά: “Τώρα που ψάχνω για μια νέα θέση εργασίας, θα έχουμε περισσότερο χρόνο να κάνουμε πράγματα μαζί, αλλά στη συνέχεια, όταν βρω μια δουλειά, τα πράγματα θα ξαναγίνουν όπως πρώτα”
Στο λίγο μεγαλύτερο μπορείτε να συμπληρώσετε : “Εν τω μεταξύ, τα πράγματα θα πάνε λίγο πολύ το ίδιο. Θα πηγαίνεις στο σχολείο, θα παίζεις και θα κοιμάσαι στο δωμάτιό σου, θα βλέπεις τους φίλους σου, θα κάνεις όλα τα πράγματα που κάνεις συνήθως.”
Σ’ ένα παιδί δέκα – έντεκα χρονών ή περισσότερο, μπορείτε να του πείτε ότι “απογοητευτήκατε γιατί αγαπούσατε τη δουλειά σας και σας άρεσε που είχατε λεφτά για να αγοράζετε πολλά πράγματα, αλλά ελπίζετε ότι μπορεί να είναι μια ευκαιρία να βρείτε κάποια καλύτερη. Στο μεταξύ η ζωή σας θα είναι λίγο – πολύ η ίδια, απλά θα πρέπει να είστε λίγο πιο προσεκτικοί σχετικά με το πώς ξοδεύετε τα χρήματά σας. Αντί να πάτε για παράδειγμα σινεμά θα μπορούσε να καλέσει τους φίλους του στο σπίτι και να δούνε μαζί μια ταινία στο dvd” .
Σε μια προσπάθεια να τα προστατεύσουν από τη συναισθηματική και οικονομική πίεση της απώλειας της εργασίας, μερικοί γονείς φορτώνουν τα παιδιά τους με νέα παιχνίδια και λιχουδιές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αλλά αυτό δημιουργεί μια ψευδή αίσθηση της πραγματικότητας που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση. Τα παιδιά μπορούν να δουν ότι η μαμά και ο μπαμπάς είναι αναστατωμένοι για τα χρήματα κι έτσι αναρωτιούνται γιατί εξακολουθούν νa αγοράζουν τόσα πράγματα. Αυτή η αντιφατική κατάσταση τα κάνει να αμφισβητούν την ικανότητά τους να κατανοήσουν την πραγματικότητα και την αλήθεια και τους στέλνει το μήνυμα ότι είναι σωστό να προσποιείσαι ότι όλα πάνε καλά όταν στην πραγματικότητα δεν πάνε. Μην πέσετε σ’ αυτήν την παγίδα.
Είναι καλύτερο για το παιδί να έχει επίγνωση μιας οικογενειακής κρίσης και να ενθαρρύνεται να συμμετέχει, με τον κατάλληλο για την ηλικία του τρόπο, στην αντιμετώπισή της. Χωρίς να το επιβαρύνετε υπερβολικά μπορείτε να του επιτρέψετε να συμμετέχει στην επίλυση μικροπροβλημάτων σας και κάντε το να νιώσει υπερήφανο ευχαριστώντας το γι’ αυτό. Ευχαριστήστε το μικρό παιδί που έπαιξε φρόνιμα ενώ η μαμά έπαιρνε τηλέφωνα για δουλειά, το μεγαλύτερο που σας βοήθησε να μαζέψετε το τραπέζι ή έβαλε το μωρό για ύπνο κι έτσι έχετε περισσότερο χρόνο για να στείλετε βιογραφικά.
Ένα μεγάλο παιδί μπορεί να σας «βοηθήσει» να ανακαλύψετε τις καλύτερες προσφορές στο super market ή να σας κάνει μια λίστα με προτάσεις για οικογενειακή διασκέδαση που δεν κοστίζουν πολύ, όπως βόλτα με το ποδήλατο, επιτραπέζια στο σπίτι, επίσκεψη σε κάποιο συγγενή ή φίλο ή προετοιμασία σπιτικής πίτσας.
Διατηρήστε μια κανονική ρουτίνα. Τα παιδιά εξαρτώνται από την ρουτίνα και την προβλεψιμότητα για να νιώθουν ότι ο κόσμος τους είναι ασφαλής. Έτσι, είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε το καθημερινό τους χρονοδιάγραμμα, την ρουτίνα τους όσο το δυνατόν περισσότερο.
Αν η ανεργία σας αναγκάσει να κάνετε κάποιες προσαρμογές, προετοιμάσετε το για τυχόν αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν. Μια μετακόμιση (σε μικρότερο σπίτι ή με την γιαγιά και τον παππού), μια αλλαγή σχολείου (π.χ. από ιδιωτικό σε δημόσιο), μπορεί να δημιουργήσουν αίσθηση ανασφάλειας σε ένα παιδί. Παρουσιάστε του τα θετικά σημεία της αλλαγής (μια πολύ γλυκιά καινούργια δασκάλα, νέοι φίλοι, περισσότερος χρόνος με τους παππούδες, ένα καταπληκτικό πάρκο στη γειτονιά) και “οργανωθείτε” μαζί του. Επισκεφτείτε τα νέα μέρη, απαντήστε στις ερωτήσεις του με ειλικρίνεια και τον απλούστερο δυνατό τρόπο και κάντε το να δει με τη φαντασία του τη νέα ρουτίνα ώστε να νιώσει ξανά ασφαλές.
Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να κρατήστε την ψυχραιμία σας. Τίποτα δεν τρομάζει περισσότερο ένα παιδί από το να βλέπει ένα γονέα που είναι συναισθηματικά εκτός ελέγχου ή έχει καταρρεύσει. Μία σχετική θλίψη είναι λογική όταν έχετε χάσει τη δουλειά σας και δεν είναι λάθος το παιδί σας να καταλαβαίνει ότι μερικές φορές η μαμά ή ο μπαμπάς αισθάνεται λυπημένος. Αλλά το άγχος για τους απλήρωτους λογαριασμούς, τα κλάματα, οι φωνές, ο πόνος, η ανάγκη για συναισθηματική υποστήριξη από τα παιδιά σας, η καταστροφολογία, ο θυμός και η οργή θα πρέπει να μένουν μακριά. Διαφορετικά, θα απειλήσει την εμπιστοσύνη των παιδιών σας στην ικανότητά σας να αναλάβετε τη φροντίδα τους.
Αφιερώστε περισσότερο «ποιοτικό χρόνο» στα παιδιά σας, διαβεβαιώστε τα ότι ο κόσμος τους είναι ακόμα ασφαλής και τελικά, αυτή η εμπειρία μπορεί να χρησιμεύσει για να διδαχτούν ένα υπέροχο μάθημα: Ότι, ενώ η πορεία της ζωής δεν είναι πάντα ομαλή, η ισχυρή αγάπη που μοιράζεστε στην οικογένεια σας, βοηθά να ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια.
