Φίλες και φίλοι,
Καλωσήρθατε σε έναν “διαφορετικό” οδηγό για ένα από τα πιο δημοφιλή νησιά των Κυκλάδων, αυτό της Σαντορίνης. Ξέρω τι σκέφτεστε, πολλοί από εσάς έχετε ήδη επισκεφθεί πολλές φορές το νησί και άρα γνωρίζετε όλα όσα χρειάζεται να ξέρετε. Γι’ αυτό και εμείς δεν θα αναλωθούμε σε έναν ακόμα τυπικό οδηγό, που αναμασά κλισέ αλλά θα “πατήσουμε” (ελαφρά πάντα), πάνω στις εμπειρίες φίλων και γνωστών που έχουν επισκεφθεί πολλές φορές το νησί και άρα έχουν ξεπεράσει τον εντυπωσιασμό της πρώτης φοράς, αλλά επίσης έχουν inside info που θα κάνουν την επίσκεψη σας ακόμα καλύτερη.
Disclaimer: Tο οδοιπορικό αυτό δεν περιέχει πληρωμένες αναφορές ή τοποθετήσεις προϊόντων. That said, ας ξεκινήσουμε με τα βασικά.
Η Σαντορίνη είχε κατα καιρούς πολλά ονόματα (Καλλίστη, Στρογγύλη, Σαντορίνη, Θήρα, Φιλητέρη ή Φιλωτέρα, Καλαυρία, Καρίστη, Τευσία, Θηραμένη, καθώς και Ρήνεια), με το επίσημο όνομά της να προέρχεται από τον Σπαρτίατη Θήρα που φέρεται να ήταν ο πρώτος άποικος του νησιού. Το δημοφιλέστερο όνομά της (Σαντορίνη ντε!) προέρχεται από την εποχή των Φράγκων Σταυροφόρων που σταματούσαν στο νησί για ανεφοδιασμό στο δρόμο για τις εκστρατείες τους. Το σημείο όπου προσάραζαν, κοντά στην παραλία της Περίσσας, ήταν πλησίον μιας εκκλησίας, αφιερωμένη στην Αγία Ειρήνη (βρίσκεται στη σημερινή περιοχή της Περίσσας πίσω από τον ιερό ναό του Τιμίου Σταυρού). Η Αγία Ειρήνη στα Ιταλικά είναι Santa Irina, όνομα το οποίο με τη βοήθεια του χρόνου, της παραφθοράς και των πολλαπλών αναφορών σε χάρτες της εποχής ως Santa Irina, κατέληξε στο “Σαντορίνη” που όλοι μας ξέρουμε.
Η Σαντορίνη λοιπόν, είναι ένα μικρό νησί στο νότιο Αιγαίο Πέλαγος, σε σχήμα γαλλικού κρουασάν βουτύρου, το οποίο στην πραγματικότητα είναι ένα σύμπλεγμα από νησιά που περιλαμβάνουν το κεντρικό νησί της Θήρας (όπου βρίσκεται και η πρωτεύουσα των Φηρών), τη Θηρασία, την Παλιά και Νέα Καμένη, το Ασπρονήσι, τη νησίδα Άνυδρος και το μικρότερο σύμπλεγμα νησιών Χριστιανά.
Η Σαντορίνη οφείλει το σχήμα “κρουασάν” της στο γεγονός οτι αποτελεί ένα από τα πλέον ενεργά ηφαιστειακά νησιά της επικράτειας. Οι πολλαπλές ηφαιστειακές εκρήξεις του κεντρικού ηφαιστείου του νησιού διαμόρφωσαν την παρούσα μορφή του, που αρχικά προέκυψε όταν ο ηφαιστειακός θόλος που βρισκόταν κάτω από το νησί, κατέρρευσε εξαιτίας της ισχύς της αρχικής έκρηξης συμπαρασύροντας τον κρατήρα, περί το 1613 π.Χ. Η έκρηξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτού που σήμερα ονομάζουμε καλντέρα της Σαντορίνης και την καταστροφή του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού (more about that later on). Το ηφαίστειο της Σαντορίνης (αν και κανονικά θα έπρεπε να λέμε τα ηφαίστεια της Σαντορίνης, καθώς πέρα από το γνωστό σε όλους/ εμβληματικό ηφαίστειο στο κέντρο της καλντέρας, υπάρχει και ένα δεύτερο υποθαλάσσιο ηφαίστειο στην βορειοανατολική πλευρά του νησιού) ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου (μαζί με Μέθανα, Μήλο και Νίσυρο) και θεωρείται ενεργό, δίνοντας σεισμούς ως επί το πλείστον αλλά και σποραδικές εκρήξεις, με την τελευταία να είναι το 1950, ενώ τον τελευταίο έντονο σεισμό να ακολουθεί το 1956, που ισοπέδωσε κυριολεκτικά το νησί. Πριν την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, που ξεκίνησε το 1960 μετά την ανοικοδόμηση, τα βασικά προϊόντα που παρήγαγε/ εξήγαγε το νησί ήταν κρασί και προϊόντα του υπεδάφους, τα οποία όμως ήταν ικανά ώστε να αναδείξουν την Σαντορίνη ως εμπορικό κέντρο, δεύτερο σε σύγκριση μόνο με τη Σύρο στις Κυκλάδες. Η περίφημη “θηραϊκή Γή” άλλωστε αποτελούσε εξαγώγιμο προϊόν ως και το 1980 (οπότε και έπαψε η εξόρυξή της) αλλά και βασικό δομικό υλικό για πολλά εμβληματικά έργα της εποχής, όπως η διώρυγα του Σουέζ και τα λιμάνια της Αλεξάνδρειας και της Κωστάντζας.
Σήμερα, η Σαντορίνη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πόλους έλξης της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας και υποδέχεται εκατομμύρια τουριστών κάθε χρόνο, που σπεύδουν να την επισκεφθούν με αεροπλάνο, καράβι, κρουαζιερόπλοιο, ιστιοπλοϊκό ή γιότ, από τον Απρίλιο μέχρι και τον Νοέμβριο όπου επισήμως σταματά η τουριστική κίνηση στο νησί. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο μόνιμος πληθυσμός του νησιού το χειμώνα πλησιάζει τις 5-6.000 αριθμός ο οποίος διπλασιάζεται κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν.
Πρωτεύουσα του νησιού είναι τα Φηρά, που βρίσκονται στο “κέντρο” της καλντέρας, ανάμεσα στα δύο άκρα του νησιού, τη παγκοσμίως διάσημη Οία στα βόρεια και το Ακρωτήρι στα νότια. Η δυτική πλευρά του νησιού αποτελεί την περίφημη καλντέρα και αποτελείται από απόκρημνους βράχους, που υψώνονται εκατοντάδες μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Πάνω σε αυτούς τους φαινομενικά αφιλόξενους βράχους έχουν αναπτυχθεί οι οικισμοί των Φηρών, του Φηροστεφανιού, του Ημεροβιγλίου και της Οίας, που είναι και το πρώτο εντυπωσιακό θέαμα που βλέπει ο επισκέπτης που πλησιάζει το νησί δια θαλάσσης. Η δυτική πλευρά του νησιού είναι αυτή που έχει όλες σχεδόν τις παραλίες, αλλά και την εκμεταλλεύσιμη Γή, εξου και εκει θα βρείτε περισσότερους οικισμούς αλλά και πολλά αμπέλια. Άλλα χωριά του νησιού είναι οι παραδοσιακοί οικισμοί του Πύργου, του Μεγαλοχωρίου και του Εμπορείου, που έχουν κηρυχθεί διατηρητέοι ως μοναδικά δείγματα αρχιτεκτονικής, το παραλιακό Καμάρι και η Περίσσα, η Φοινικιά που είναι “προάστιο” της Οίας και φυσικά το Ακρωτήρι, που είναι διάσημο για τον περίφημο αρχαιολογικό χώρο, την θαμμένη από ηφαιστειακή τέφρα προϊστορική πόλη του Ακρωτηρίου (επιβάλλεται να την επισκεφθείτε).
Η Σαντορίνη, πέρα από την γεωλογική μοναδικότητα που ευθύνεται για τις breath-taking θέες, είναι διάσημη και για την παραγωγή κρασιών της, με ιδιαίτερες ποικιλίες όπως το Ασύρτικο, Αιδάνι, Αθήρι, Μαντηλαριά και Μαυροτράγανο να παράγουν Νυχτέρι, Μπρούσκο, Βισάντο και άλλες πολλές εναλλακτικές. Χάρη στις προσπάθειες τόσο των τοπικών παραγωγών όσο και της προώθησης από μεριάς του κράτους, το Ασύρτικο είναι πλέον το πιο δημοφιλές ελληνικό κρασί στον κόσμο.
Πέρα όμως από γαστρονομικό (κρασιά & τοπικές σπεσιαλιτέ) και οπτικό ενδιαφέρον (η θέα ντε!) το νησί της Σαντορίνης έχει και πολιτιστικό ενδιαφέρον για τους επισκέπτες. Στο νότιο άκρο του νησιού βρίσκεται ο προϊστορικός οικισμός του Ακρωτηρίου, μια πόλη η οποία θάφτηκε κάτω από τη ηφαιστειακή τέφρα όταν η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου την Μινωική περίοδο, καταπόντιζε το μισό νησί.
Όπως ακριβώς και στην Πομπηία στην Ιταλία, πάνω από 1500 χρόνια αργότερα, έτσι και εδώ η ηφαιστειακή τέφρα λειτούργησε σαν “συντηρητικό” για όλα τα ευρήματα που άφησαν πίσω τους οι κάτοικοι του Ακρωτηρίου (σημειωτέον, σε αντίθεση με την Πομπηία, στο Ακρωτήρι δεν βρέθηκαν νεκροί, γεγονός που σημαίνει ότι είχαν προλάβει να εκκενώσουν την πόλη πριν την τελική έκρηξη). Κάποιες από τις πλέον διάσημες τοιχογραφίες που φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο προήλθαν από τον οικισμό του Ακρωτηρίου. Από τις πιο ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις που προέκυψαν από το συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο ήταν αφενός η δυνατότητα των τότε κατοίκων να χτίζουν πολυεπίπεδα σπίτια, αλλά και η πρόβλεψή τους για τη δημιουργία αποχετευτικού συστήματος. Προτείνουμε ανεπιφύλακτα μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, αλλά και τα 2 μουσεία που βρίσκονται στα Φηρά και στεγάζουν κάποια από τα ευρήματα.
Αν μπορέσετε να πάρετε ξεναγό ή να συμμετέχετε σε ένα guided tour θα μάθετε πολύ περισσότερα από ότι αν προσπαθήσετε να εξερευνήσετε μόνοι σας τον χώρο. Έτερος σημαντικός αρχαιολογικός χώρος του νησιού είναι η “Αρχαία Θήρα”, όπως ονομάζεται ο οικισμός που βρίσκεται στην κορυφή του Μέσα Βουνού στην Σαντορίνη (Μέσα Βουνό, ονομάζεται το βουνό μεταξύ Καμαριού και Περίσσας, θα διαβάσετε για αυτά σε επόμενο επεισόδιο). Η πόλη αυτή ιδρύθηκε από Δωριείς τον 8ο αιώνα π.Χ, και για να ανεβείτε θα χρειαστείτε είτε αυτοκίνητο είτε γερά πόδια καθώς είναι 100% στην κορυφή του βουνού. Εξίσου ενδιαφέρον χώρος με πολλά σημεία που αξίζουν την προσοχή σας (Αγορά, το ιερό του Αρτεμιδώρου, ο ναός του Διονύσου, το ιερό του Καρνείου Απόλλωνος, το θέατρο, το νεκροταφείο κτλ) αλλά προετοιμαστείτε καλά για το συνδυασμό ζέστης και ανέμων που επικρατούν πάνω στο βουνό. Επίσης, το σημείο ενδείκνυται και για πανοραμικές θέες του νησιού.
Στα βόρεια του νησιού βρίσκεται η μαγευτική και διάσημη Οία. Το σημείο όπου εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου επισκέπτονται κάθε χρόνο για να απολαύσουν μια μοναδική θέα του περίφημου ηλιοβασιλέματος της Σαντορίνης. Πρόκειται για έναν οικισμό που παρότι προστατευόμενος ως “παραδοσιακός”, δυστυχώς έχει γνωρίσει τις συνέπειες της πλεονεξίας των επιχειρηματιών, χάνοντας έτσι το μεγαλύτερο μέρος του χαρακτήρα του. Η πραγματική Οία βρίσκεται ακόμα ζωντανή όμως, στα στενά σοκάκια που παρεκκλίνουν από τις κεντρικές διαδρομές που ακολουθούν τα πλήθη, οπότε στο χέρι σας είναι να εξερευνήσετε πέρα από τα βασικά και να ανακαλύψετε τη δική σας Οία. All things aside, αν θέλετε να δείτε το ηλιοβασίλεμα από το κλασικό σημείο (τα ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου) καλό θα ήταν να φροντίσετε να είστε εκεί όσο πιο νωρίς μπορείτε, τόσο για να αποφύγετε την ταλαιπωρία στη διαδρομή, αλλά και για μπορέσετε να βρείτε ένα άνετο σημείο για να κάτσετε (αν καθυστερήσετε είναι ιδιαίτερα πιθανό να μην μπορέσετε να βρείτε καν σημείο για να σταθείτε).
Σε αυτό το σημείο, έχοντας καλύψει τα βασικά του νησιού (κάποια με περισσότερη και κάποια με λιγότερη λεπτομέρεια) ελπίζουμε ότι αν δεν έχετε ήδη επισκεφθεί τη Σαντορίνη, να σας κινήσαμε την περιέργεια ή αν έχετε ήδη πάει, να σας δώσουν κίνητρο για να ξαναπάτε! Ακολουθούν κι άλλα “επεισόδια” σε αυτό το οδοιπορικό, με στόχο να καλύψουμε τα βασικά σημεία που πρέπει να ξέρει κανείς πριν επισκεφθεί το νησί.
Στο επόμενο επεισόδιο ακολουθούν… οι παραλίες!
