Τι κοινό έχουν οι μέλισσες και οι άνθρωποι; Μια κοινή αγάπη για τα λουλούδια. Ωστόσο, τα λουλούδια εξελίχθηκαν για να προσελκύουν έντομα και όχι ανθρώπους. Γιατί λοιπόν τα αγαπάμε κι εμείς; Σύμφωνα με τον φυσικό David Deutsch, το μόνο συμπέρασμα για πράγματα που αρέσουν ευρέως είναι ότι η αντικειμενική ομορφιά πρέπει να υπάρχει.
Βέβαια δεν πιστεύουν όλοι ότι τα λουλούδια είναι όμορφα. Ή πιο συγκεκριμένα δεν πιστεύουν ότι όλα τα λουλούδια είναι όμορφα. Επιπλέον, όταν σκέφτομαι τι είναι ομορφιά και ποιον βρίσκω ελκυστικό, είναι κάτι διαφορετικό από το πώς το κατανοεί κάποιος άλλος. Για να λέμε και του στραβού το δίκιο όμως, μεγάλο μέρος του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε την ομορφιά και αυτό που θεωρούμε όμορφο προέρχεται από τις ιδέες που παρουσιάζονται από τη βιομηχανία του μακιγιάζ και της μόδας.
Από όσο θυμάμαι, τα καλλιστεία αναδεικνύουν την ιδέα ότι οι λευκές, με μεγάλα μάτια και αδύνατες γυναίκες είναι η επιτομή της ομορφιάς. Ωστόσο, είναι ένα ιδανικό ομορφιάς που απομακρύνεται συνεχώς από τα χαρακτηριστικά της μέσης Ελληνίδας ή ακόμα πιο πολύ της μέσης Αφρικάνας.
Και παρόλο που αυτά τα πρότυπα ομορφιάς είναι όλο και πιο δύσκολο να επιτευχθούν, φαίνεται ότι αυτό που θεωρούμε «όμορφο» αντανακλά τις αξίες μας. Επιπλέον, φαίνεται ότι η ομορφιά ως αρετή συνδέεται με τις γυναίκες και αποτελεί εδώ και καιρό μια μέτρηση της κοινωνικής τους αξίας. Και αυτή η αξία αλλάζει ανάλογα με το τι βρίσκει όμορφο η εκάστοτε κοινότητα. Επομένως, η ομορφιά πρέπει να είναι υποκειμενική. Όχι;
Ποια θεωρείται τότε αντικειμενικά όμορφη;
Πρώτον, μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι προτιμούν τα συμμετρικά πρόσωπα. Ακόμη και τα νεογέννητα κοιτάζουν επίμονα τα πρόσωπα που είναι συμμετρικά, υποδηλώνοντας έτσι μια εγγενή κλίση προς την συμμετρία. Αυτό δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν αντικειμενικά ιδανικά ομορφιάς έξω από την υποκειμενική σφαίρα των πολιτισμικών ενδιαφερόντων ή των κριτηρίων σεξουαλικής επιλογής. Αυτές οι λεγόμενες αισθητικές αλήθειες είναι που συνθέτουν την αντικειμενική ομορφιά.
Η προσπάθεια να κρατήσουμε χωριστά τις αντικειμενικές και τις υποκειμενικές πτυχές της ομορφιάς μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο, καθώς και οι δύο συμβάλλουν σημαντικά στην ιδέα της ομορφιάς.
Η αντικειμενική ομορφιά υπόκειται σε απεριόριστη βελτίωση. Ανακαλύπτουμε τις αισθητικές αλήθειες με τον ίδιο τρόπο όπως οι επιστημονικές αλήθειες, ακόμα κι αν οι μέθοδοι φαίνονται διαφορετικές. Πρώτον, είναι εικασίες και βελτίωση σύμφωνα με κάποιο πρότυπο, μετά βελτίωση των ίδιων των προτύπων, μετά κριτική των υπαρχουσών ιδεών σύμφωνα με αυτά τα πρότυπα, και ούτω καθεξής. Η αισθητική πρόοδος ήταν πιο αργή από την επιστημονική πρόοδο, επειδή οι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν μόνο ένα μικρό ποσοστό όσων γνωρίζουν για την ομορφιά με λέξεις.
Σε αυτή τη συνεχή εξέλιξη της ομορφιάς συναντώνται οι αντικειμενικές και υποκειμενικές πτυχές των αισθητικών αληθειών. Ας υποθέσουμε ότι η αντικειμενικότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε αυτή την περίπτωση, η υποκειμενικότητα εμπλέκεται πάντα επειδή δεν έχουμε άμεση πρόσβαση στον κόσμο αλλά τον αναπτύσσουμε μέσω των αισθήσεων και της νόησής μας. Το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και μας βλέπουν και μας εκτιμούν στην κοινωνία μας αναπόφευκτα επηρεάζει την κατανόησή μας για την ομορφιά. Η ομορφιά είναι άλλωστε πανταχού παρούσα.
Ως κουλτούρα, πρέπει να γνωρίζουμε πολύ καλά ότι παρόλο που μιλάμε για την ιδέα ότι η εσωτερική ομορφιά έχει σημασία, η αλήθεια είναι ότι η εξωτερική εκδοχή φέρει το πραγματικό κοινωνικό νόμισμα.
Όσα χρόνια κι αν περάσουν, πάντα θα συγκρούονται οι έννοιες της αντικειμενικής και μη ομορφιάς. Από την άλλη μεριά όμως, όσα χρόνια και αν περάσουν τα προνόμια των όμορφων δεν θα λιγοστεύουν.
Γεια σου φίλη! Είμαι η Μάρθα Κατσαρού με τάση να εκφράζομαι μέσα από τη μαγεία της γραφής. Το ακαδημαϊκό μου ταξίδι με πήγε από τον κόσμο της Διοίκησης Επιχειρήσεων στη Σχολή Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, όπου απέκτησα το μεταπτυχιακό μου στη Δημοσιογραφία. Από τα πρώτα μου χρόνια, ανακάλυψα ότι η αληθινή μου φωνή αντηχεί πιο εύγλωττα στον γραπτό λόγο παρά στον προφορικό. Γι’ αυτό και από τους αριθμούς βρέθηκα να «μπλέκομαι» με τα γράμματα, για να επικεντρωθώ στο πάθος μου για το lifestyle. Μόδα, ομορφιά, διακόσμηση ήταν τα θέματα που πάντα με γοήτευαν ως αναγνώστρια. Πλέον, οπλισμένη με όρεξη, ταξιδεύω με τις δικές μου ιδέες και σκέψεις που μοιράζομαι μαζί σου. Θα γίνεις συνταξιδιώτης μου;