Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ύπνου, θα ήταν χρήσιμη μια αναφόρα στις ευεργετικές ιδιότητες που παρέχει ο ύπνος στον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς επίσης στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η στέρησή του και τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει . Στις μέρες μας, αυξάνεται συνεχόμενα το ποσοστό των ενηλίκων , οι οποίοι βιώνουν διαταραχές ύπνου, γεγόνος που πλέον αξιολογείται ως φυσιολογικό, αν σκεφθεί κανείς τους στρεσογόνους παράγοντες οι οποίοι αυξάνονται καθημερινά, εξαιτίας της οικονομικής, και της κοινωνικής κρίσης και τα επακόλουθά της.
Ας εξηγήσουμε όμως τι είναι οι διαταραχές ύπνου:
Ως διαταραχές μπορούν να οριστούν όλες αυτές οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι και έχουν σχέση με τον ύπνο(ποσότητα- ποιότητα), την διάρκεια, αλλά ακόμα και με τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διαδικασία αυτή.
Οι ευρέως γνωστές διαταραχές και αυτές που ουσιαστικά βιώνει ο μέσος άνθρωπος, είναι η αϋπνία και η υπερυπνία.
Ως αϋπνία μπορεί να οριστεί η κατάσταση κατά την οποία η ποσότητα ή η ποιότητα του ύπνου έχουν υποστεί αλλάγες. Οι αλλαγές αυτές σχετίζονται είτε με την επέλευση του ύπνου(αϋπνία τύπου επελεύσεως), είτε με την διατήρηση του ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας(αϋπνία τύπου διακρατήσεως) ή ακόμα και με περιπτώσεις όπου το άτομο ξυπνάει πολύ νωρίτερα από την συνήθισμένη-φυσιολογική ώρα (αϋπνια τύπου αφυπνίσεως).Οι συνέπειες της αϋπνίας επιφέρουν σοβαρές αλλαγές στην ζωή, εφόσον πλέον ο άνρωπος δεν μπορεί να είναι το ίδιο λειτουργικός, να συγκεντρώνεται έυκολα, ενώ επίσης είναι πιθανό να παρουσιάζει διαταραχή στη μνήμη λόγω της κόπωσης.
Αντίθετα με τα συμπτώματα που συναντάμε στην αϋπνία, είναι αυτά της υπνηλίας ή υπερυπνίας, δηλαδή της κατάσταση κατά την οποία το άτομο αδυνατεί να παραμείνει άγρυπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί να αποκοιμηθεί όπου και να βρίσκεται, γεγονός που τον καθιστά επικίνδυνο όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για τους γύρω του (π.χ ατύχημα λόγω υπνηλίας). Οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν την υπνηλία είναι πολλές, με κυριότερες την στέρηση του ύπνου κατά τις βραδινές ώρες και τη χρήση-κατάχρηση ουσιών(αλκοόλ και άλλα).
Τι μπορούμε να κάνουμε πριν ζητήσουμε τη βοήθεια του ειδικού;
Πρώτα απ’όλα θα πρέπει να χειριστούμε το πρόβλημα ψύχραιμα χωρίς να καταφεύγουμε στη λήψη φαρμάκων(με ή χωρίς τη συνταγή γιατρού). Φυσικά οι διαταραχές του ύπνου προκαλλόυν εκνευρισμό και ανυπομονησία στο άτομο με αποτέλεσμα να προσπαθεί να απαλαγεί από αυτές όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Χρήσιμο θά ήταν λοιπόν να λαμβάνουμε πάντα υπόψιν μας τους λόγους για τους οποίους αδυνατούμε να κοιμηθούμε,για παράδειγμα ένα πρόβλημα στον εργασιακό χώρο μας αποσπά την προσοχή, ενώ επίσης αυξάνει τα επίπεδα του άγχους και το στρες. Αναμενόμενο είναι ο στεσογόνος αυτός παράγοντας να μας στερεί τον ύπνο ή να μειώνει τη διάρκειά του. Σκόπιμο θά ήταν να κρατάμε ένα ημερολόγιο, σχετικά με τις ώρες που κοιμηθήκαμε, το λόγο για τον οποίο ξυπνήσαμε και τι σκεφτόμασταν, έτσι θα συνειδητοποιήσουμε τί μας εμποδίζει να κοιμηθούμε και πως θα το διορθώσουμε. Επίσης χρήσιμο θα ήταν να πηγαίνουμε στο κρεβάτι μόνο όταν έχουμε νυστάξει, καθώς επίσης η αποφυγή της μεγάλης ποσότητας καφείνης. Ακόμα καλό θα ήταν να μειώσουμε το αλκοόλ καθώς προκαλεί υπερδιέγερση. Αν δούμε ότι τα συμπτώματα συνεχίζονται με την ίδια ένταση ίσως χρειαστεί η βοήθεια ειδικού.
Το ίδιο θα μπορούσαμε να κάνουμε και με τα συμπτώματα της υπερυπνίας, να προσπαθαθήσουμε να κατανοήσουμε τις αιτίες τους κρατώντας ημερολόγιο με σκοπό την αντιμετώπισή τους. Ουσίαστικά αυτό που έχουμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε τις διαταραχές του ύπνου, είναι η αλλάγη της συμπεριφοράς μας, ώστε να αποκτήσουμε μια καινούρια περισσότερο αποτελεσματική, για παράδειγμα αν ξυπνάμε κατά τη διάρκεια της νύχτας και ανάβουμε τσιγάρο, αυτομάτως η επέλευση του ύπνου μας θα καθυστερήσει περισσότερο, οπότε αυτή η συμπεριφόρα δεν είναι ωφέλιμη και πρέπει να αντικατασταθεί.
Τέλος θα πρέπει να τονίσουμε πως θα πρέπει να μιλάμε για διαταραχές ύπνου, αλλά και να ζητάμε τη βοήθεια ειδικού όταν τα επίπεδα του ύπνου μας απέχουν από το φυσιολογικό πλαίσιο και όχι όταν εμείς υποθέτουμε πως αντιμέτωπίζουμε κάποιο πρόβλημα.
Ευχαριστούμε θερμά την κ. Φωτεινή Τσιακούλια, Ψυχολόγος – Παιδαγωγός!
