Παρά το γεγονός ότι ο αυτισμός και η εφηβεία μαζί μπορεί να σχηματίσουν ένα… ταραχώδες μείγμα, με κάποιες στρατηγικές στα εφηβικά χρόνια μπορεί να συμβάλλετε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της εφηβικής συμπεριφοράς;
Είναι σημαντικό αν είστε γονέας (ή και εκπαιδευτικός) να γνωρίζετε μερικά σημαντικά πράγματα σχετικά με την εφηβική συμπεριφορά – είτε εντός είτε εκτός του φάσματος του αυτισμού. Γνωρίζοντας αυτά τα πιο συχνά χαρακτηριστικά της εφηβικής συμπεριφοράς ίσως να μη τα «ρίχνετε» όλα στον αυτισμό. Ως γονείς χρειάζεται να αντιδράτε ψύχραιμα, να είστε ενημερωμένοι σχετικά με θέματα που αφορούν την εφηβική ηλικία, να δείχνετε ενδιαφέρον και κατανόηση στον έφηβο. Όποτε έχετε υπόψη σας ότι:
1 Οι έφηβοι βρίσκονται σε μια διαδικασία δόμησης της ταυτότητάς τους. Για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους χρειάζονται τη δική σας επιβράβρευση και παραίνεση.
2 Οι έφηβοι θέλουν να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Συνήθως μπορεί να μην είναι ίδιες με τις δικές σας και αυτό ίσως θα χρειαστεί να το αποδεχτείτε.
3 Οι έφηβοι δεν έχουν καλές οργανωτικές ικανότητες. Οπότε μην πιέζετε συνεχώς να έχει ένα τακτοποιημένο δωμάτιο.
4 Η «κατάθλιψη» είναι μια φυσιολογική εφηβική κατάσταση. Η θλίψη, η κακή διάθεση ή τα σκαμπανεβάσματα δεν ανήκουν μόνον στο φάσμα του αυτισμού.
5 Οι ορμόνες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του να είσαι έφηβος. Κι ίσως αυτές είναι η αιτία για τις αλλαγές στις αντιδράσεις των εφήβων.
6 Ο αυνανισμός είναι μια φυσιολογική εφηβική δραστηριότητα. Η σεξουαλικότητα και η κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά αποτελούν ιδιαίτερα ευαίσθητο τομέα για τα άτομα με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Μπορεί για σας η εκδήλωση αυτών των συμπεριφορών να αποτελεί αντικείμενο σοβαρής ανησυχία.
7 Οι έφηβοι θα σας αμφισβητήσουν, είναι μέρος της διαδικασίας ωρίμανσής τους, οπότε ως γονέας θα πρέπει να διατηρήσετε μια ψύχραιμη στάση απέναντι στην αμφισβήτηση του κύρους και των ορίων που έχετε θέσει.
8.Οι έφηβοι βρίσκονται σε μια φάση που επιθυμούν περισσότερες ελευθερίες , αλλά δυσκολεύονται να πάρουν και την ευθύνη που τους αναλογεί. Ως γονείς θα πρέπει να αφήσετε χώρο στον έφηβο για να αυτονομηθεί, αλλά παράλληλα θα πρέπει να ενισχύσετε και την υποχρέωσή του να αναλάβει την ευθύνη για τις ελευθερίες που ζητά.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός εφήβου με αυτισμό;
Κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας μπορεί να παρατηρείται μία φαινομενική επιδείνωση, αλλά δεν είναι πραγματική. Οι δυσκολίες που είναι πιο έντονες έχουν να κάνουν με την κοινωνικοποίηση και στην αισθητηριακή επεξεργασία.
Ποιοι ειδικοί θεραπευτές μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί με αυτισμό στην εφηβεία;
Ο στόχος της εκπαίδευσης είναι κυρίως η ενίσχυση της κοινωνικοποίησης, η βελτίωση της επικοινωνίας ,η επεξεργασία των αισθητηριακών ελλειμμάτων, η οργάνωση και η ενίσχυση σε θέματα που αφορούν στη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Ο ψυχολόγος, ο ειδικός παιδαγωγός και ο εργοθεραπευτής μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην πορεία του εφήβου με αυτισμό. Οι θεραπευτές είναι σε θέση να διαμορφώσουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, είτε με ατομικές συνεδρίες εντός του Κέντρου, είτε με εξωτερικά προγράμματα κοινωνικοποίησης.
Στόχοι που δουλεύονται στα προγράμματα :
* Οργάνωση ομαδικών συναντήσεων σε ένα οικείο περιβάλλον που δεν προκαλεί άγχος στους εφήβους. Οι ομαδικές συναντήσεις οργανώνονται εκ των προτέρων από τους θεραπευτές σε συνεννόηση με τον έφηβο .Είναι αρχικά σύντομες και σχετικές με τα ενδιαφέροντα του εφήβου. Επίσης , η αποχώρηση του εφήβου θα πρέπει να έχει ληφθεί υπόψη και να υπάρχει σχεδιασμός και για αυτή, έτσι ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση στρες στον έφηβο σε αυτή την περίπτωση. Επιπλέον , βοηθούμε τον έφηβο στο να αντιλαμβάνεται καλύτερα την εξωλεκτική επικοινωνία ( να κατανοεί αστεία, γραπτά μηνύματα, εκφράσεις προσώπου, μεταφορικό λόγο)
* Εξάσκηση του εφήβου για να αντιμετωπίσει δυσκολίες που ενδέχεται να προκύψουν από αισθητηριακού τύπου δυσκολίες (π.χ. δυνατή μουσική, ρούχα με έντονα χρώματα)
* Βοήθεια στην οργάνωση και στην λήψη σημαντικών αποφάσεων, ενίσχυση της αυτονομίας του εφήβου. Οι θεραπευτές μαζί με τον έφηβο μαθαίνουν στρατηγικές οργάνωσης του χρόνου του, του προγράμματός του. Συζητούν για την επίλυση προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν, για το πώς γίνεται η διαδικασία λήψης αποφάσεων, αναλύουν τις δραστηριότητες σε απλούστερα βήματα (task analysis)
* Επαγγελματικός προσανατολισμός. Οι θεραπευτές μαζί με τον έφηβο διερευνούν τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντά και τις δυνατότητές του. Οργανώνονται επαφές με επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων. Επίσης , ενισχύονται οι κοινωνικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες στο χώρο εργασίας.
Στο Κέντρο Ειδικών Θεραπειών Ίσιδα, διεξάγονται προγράμματα παρέμβασης για εφήβους με αυτισμό.
