Ποιος είπε ότι μερικές αντιφασιστικές ταινίες δεν είναι σινεφίλ; Όποιος και εάν το είπε κάνει μεγάλο λάθος! H δίκη πολιτικού μορφώματος/εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής (διαβάστε περισσότερα εδώ) μας έκανε να θυμηθούμε πόσο σημαντικό είναι να καταδικάζουμε τον φασισμό. Μερικά φιλμ έκαναν την δική τους συνεισφορά στον «αγώνα», μεταδίδοντας υπέροχα μηνύματα κατά του τέρατος του φασισμού και σας τα προτείνουμε.
Εκτός από ταινίες με ηχηρά και σημαντικά μηνύματα, πρόκειται και για ταινίες αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου που εγγυόμαστε ότι θα απολαύσετε όσο τις βλέπετε. Υπάρχουν και άλλες αμέτρητες εξαιρετικές αντιφασιστικές ταινίες καθώς και ντοκυμαντέρ, ωστόσο εμείς διαλέξαμε τις 10 αγαπημένες μας. Στο τέλος του άρθρου θα βρείτε και μερικές που αποτελούν honorable mentions και τις προτείνουμε επίσης.
10 αγαπημένες αντιφασιστικές ταινίες με δυνατά μηνύματα:
Die Welle (Το κύμα) – 2008
Μα πως γίνεται μία ολόκληρη κοινωνία να ασπάζεται τον φασισμό; Τόσο εύκολα όσο μπορεί μόλις μία σχολική τάξη. Ένας καθηγητής δίνει την απάντηση όταν σε μία από τις τάξεις του, καλείται να μάθει στους μαθητές του τι σημαίνει απολυταρχιά μέσω ενός αμφιλεγόμενου πρότζεκτ. Η προσέγγισή του εντυπωσιάζει τους μαθητές, όμως το ριψοκίνδυνο πείραμα σύντομα αποκτά τρομαχτικές διαστάσεις.
Η ταινία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Καλιφόρνια του 1970, παρόλο που η ταινία είναι ευρωπαϊκή παραγωγή και είναι στα γερμανικά. Πρόκειται για μία ταινία που όλοι οι έφηβοι πρέπει να παρακολουθήσουν. Εάν είστε καθηγητής, τότε το να την προβάλλετε στο μάθημα αποτελεί μία εξαιρετική πρόταση.
American History X (Μαθήματα Αμερικανικής Ιστορία Χ) – 1999
Ο Edward Norton ως Derek Vinyard ανατριχιάζει με την ερμηνεία του. Ένας πρώην νεο-ναζί καταλαβαίνει ότι οι πράξεις του έχουν ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στους γύρω του. Από πρώτο χέρι κατανοεί πόσο επιζήμια είναι η φιλοσοφία του μίσους που συνήθιζε να ενστερνίζεται με πάθος. Θα καταφέρει να ανατρέψει το κακό που προκάλεσε ή θα τους αποδείξει η ίδια η ζωή ότι η βία πληρώνεται με βία;
Τα γεγονότα της ταινίας διαδραματίζονται ακολουθώντας τον νόμο «δράση-αντίδραση» ενώ ταυτόχρονα βλέπουμε πόσο μεγάλη επιρροή μπορεί να έχουν πάνω μας τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε από τα πρότυπά μας. Η ταινία κάνει σαφές το εξής: πρέπει να διαφοροποιηθούμε από τα πρότυπα αυτά, πριν είναι ήδη πολύ αργά.
Άλλη μία από τις σημαντικές αντιφασιστικές ταινίες που πρέπει κάθε νέος να δει.
Black Panthers (Μαύροι Πάνθηρες) – 1968
Λίγα έχουν αλλάξει τα τελευταία 52 χρόνια όσον αφορά τα δικαιώματα των μαύρων στην Αμερική και ανά τον κόσμο. Το «Black Panthers», ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους του 1968 από την Agnès Varda, γυρίστηκε στο Oakland της California κατά τη διάρκεια διαμαρτυριών για τη σύλληψη του Huey P. Newton, συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων. Καταδεικνύει τον ρατσισμό κατά της μαύρης κοινότητας και την συστημική βία που τους ασκείτο. Από τότε μέχρι σήμερα, που το κίνημα Black Lives Matter είναι πιο ηχηρό από ποτέ.
Το καλοκαίρι του 1968, φτάνουν πολλοί και πολλές στο Oakland για να διαμαρτυρηθούν για τη σύλληψη του Huey P. Newton. Ο ίδιος ο Newton μιλά στην κάμερα για την κακή του μεταχείριση στις φυλακές και επίσης μιλά για τα ιδανικά των Μαύρων Πανθήρων, που περιλαμβάνουν την προστασία της μαύρης κοινότητας από την αστυνομία, την ενημέρωσή τους για τα δικαιώματά τους και τους καθημερινούς αγώνες.
Στην κάμερα μιλούν κι άλλοι, συμπεριλαμβανομένης της Kathleen Cleaver που μιλά για το κίνημα Natural Hair (μέχρι την δεκαετία του 70′ οι μαύρες γυναίκες ίσιωναν τα μαλλιά τους ανελλιπώς ώστε να ταιριάξουν καλύτερα στα τότε κοινωνικά πρότυπα) και την αυξανόμενη σημασία των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στο κίνημα του Black Panther.
Η ταινία τελειώνει με την καταδίκη του Newton για ανθρωποκτονία και ένα έγκλημα ρατσιστικού μίσους με τη συμμετοχή δύο αστυνομικών που πυροβολούν το παράθυρο ενός γραφείου των Μαύρων Πανθήρων που ήταν κρεμασμένη η φωτογραφία του Newton.
Δείτε ακόμη: Οι 10 top αντιρατσιστικές ταινίες που καταδεικνύουν τις διακρίσεις κατά των μαύρων
The Great Dictator (O Μεγάλος Δικτάτωρ) – 1940
Μία από τις σημαντικότερες αντιφασιστικές ταινίες όλων των εποχών.
Ο Τσάρλι Τσάπλιν, που μέχρι το 1940 μας είχε συνηθίσει σε κωμικές ταινίες με πρωταγωνιστή τον χαρακτήρα του Σαρλό, έκανε την στροφή γράφοντας μία κωμωδία που περνάει το μήνυμα του αντιφασισμού με τρόπου θα ζήλευαν οι περισσότερες δραματικές ταινίες. Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για αυτήν την ταινία εκτός από το ότι είναι ταυτόχρονα απολαυστική και συγκινητική ακόμη και εάν κυκλοφόρησε 80 χρόνια πριν (!). Συνεχίζει να είναι το ίδιο επίκαιρη μετά από τόσο καιρό και παρακολουθείται πολύ εύκολα παρά την «ηλικία» της.
Θα αφήσουμε αυτήν την ομιλία του Τσάρλι Τσάπλιν από την ταινία να σας πείσει να την δείτε.
Son Of Saul (Ο Γιος του Σαούλ) – 2015
Βραβευμένη με Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, πρόκειται για μία ταινία που θα πείσει και τους πιο δύσπιστους για την σημασία της του να καταδικάζουμε τους ναζί (και νεο-ναζί) για τις φρικαλαιότητες που έχουν διαπράξει ιστορικά.
Ο Σαούλ είναι Ουγγροεβραίος κρατούμενος στο Άουσβιτς και για κακή του τύχη είναι υποχρεωμένος να εργάζεται βοηθώντας την αποκομιδή των πτωμάτων από τους θαλάμους αερίων (ομάδα Sonderkommando).
Ίσως το χειρότερο πόστο. Ίσως η πιο απάνθρωπη και ψυχολογικά άρρωστη ομάδα που έκαναν οι ναζί ποτέ.
Η πανέξυπνη σκηνοθεσία μας βάζει για τα καλά μέσα στην ψυχοσύνθεση του πρωταγωνιστή, του ηθοποιού και ποιητή Géza Röhrig. Αυτό συμβαίνει καθώς τα κοντινά και σκοτεινά πλάνα δείχνουν μόνο πρόσωπα, χώμα και κάγκελα. Όχι ουρανό. Όχι ελπίδα.
Ο Πιστός (The Βeliever) – 2001
Αυτή η ταινία βρίσκεται στην λίστα μας γιατί διαπραγματεύεται ένα φαινόμενο που παρατηρείται πολύ συχνά αλλά λίγες φορές έχει μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη. Το πολύ σημαντικό φαινόμενο του εσωτερικευμένου ρατσισμού. Βλέπετε, τα κοινωνικά και τα ρατσιστικά στερεότυπα έχουν πολύ μεγαλύτερη επιρροή στους νέους από ότι νομίζουμε.
Στην προσπάθειά τους να κάνουν την μετάβαση από παιδιά σε ενήλικες, απορροφούν σαν σφουγγάρια στοιχεία από διάφορες ιδεολογίες για να κάνουν fit in. Αυτό συμβαίνει πολλές φορές με παιδιά μεταναστών, μαύρων, εβραίων, με γκέι άτομα κτλ. που στην προσπάθεια τους να ζήσουν μία ζωή χωρίς τις επίπονες επιπτώσεις του ρατσισμού, στρέφονται και εκείνοι ενάντια στην ίδια τους στην φύση ώστε να διαφοροποιηθούν από αυτήν.
Στην ταινία με πρωταγωνιστή τον Ryan Gosling, λοιπόν, ένας νεαρός Εβραίος, χαρισματικός αλλά και βαθιά μπερδεμένος, απορρίπτει τις ρίζες του σε τέτοιο βαθμό που καταλήγει νεο-ναζί. Ωστόσο, το παρελθόν του συνεχίζει να τον στοιχειώνει.
Inglourious Basterds (Άδοξοι Μπάσταρδοι) – 2009
Η απολαυστική ταινία του Quentin Tarantino, έχουμε να ομολογήσουμε ότι δεν έχει και τα πιο ουσιώδη αντιφασιστικά μηνύματα. Είναι όμως μία ιστορία που προβάλει μία διαφορετική τροπή της ιστορίας, όπου η προσωπική εκδίκηση κατά των ναζί οδηγεί στην εξόντωση του Χίτλερ πριν το πραγματικό του τέλος.
Πρόκειται ωστόσο, για το πιο cool και διασκεδαστικό «αντιφασιστικό» μάθημα. Από τις αντιφασιστικές ταινίες που σίγουρα δεν πρέπει να χάσετε.
Land and Freedom (Γη και Ελευθερία) – 1995
Το πρελούδιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, χτύπησε καμπανάκια στην οικουμένη για την επερχόμενη φασιστική απειλή. Ο σπουδαίος κινηματογραφιστής Κεν Λόουτς φιλοτεχνεί με μαεστρία τη συγκινητική ιστορία του εμφυλίου πολέμου της Ισπανίας, καθώς ο στρατηγός Φράνκο προσπαθεί να πάρει τα ηνία της χώρας.
Ο άνεργος David από το Λίβερπουλ ακολουθεί τα βαθύτατα δημοκρατικά του αισθήματα και βρίσκεται οικειοθελώς στην Ισπανία για να συνταχθεί με τις αντιφασιστικές δυνάμεις, βιώνοντας από πρώτο χέρι τις φρικαλεότητες του πολέμου.
Η κραυγή “No Pasaran!” γεμίζει την οθόνη – και τις καρδιές μας.
La Haine (Το Μίσος) 1995
Το ατμοσφαιρικό ασπρόμαυρο φιλμ, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ματιέ Κασοβίτς, αποδεικνύεται σήμερα πιο επίκαιρο ίσως από ποτέ.
Τρεις νεαροί μετανάστες – μεταξύ τους ο Vincent Cassel – επιδιώκουν να πάρουν εκδίκηση για τον αδικοχαμένο φίλο τους, που έπεσε θύμα αστυνομικής βίας. Περιφερόμενοι άσκοπα στις φτωχο-συνοικίες της γαλλικής πρωτεύουσας με ένα περίστροφο στο χέρι, μέλλει να ζήσουν ένα σπαρακτικό 24ωρο.
Η ταινία που μας δείχνει το πραγματικό Παρίσι, όχι αυτό που βλέπουμε στις ρομαντικές κομεντί και στα κλασικά αριστουργήματα του κλασικού κινηματογράφου. Το Παρίσι των γκέτο και της ανισότητας.
«Έως εδώ όλα πάνε καλά».
V for Vendetta – 2005
Μία συναρπαστική ταινία, γνωστή για τον επαναστατικό της χαρακτήρα. Με τις εκπληκτικές ερμηνείες των Hugo Weaving και Natalie Portman.
Στην Αγγλία του δυστοπικού μέλλοντος τα ηνία έχει αναλάβει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Μια «ασήμαντη» υπάλληλος μυείται στις ιδέες της αντίστασης. Γνωρίζεται με τον V, τον περίφημο μασκοφόρο επαναστάτη που έχει ως πρότυπό του τον Γκάι Φοκς, τον διαβόητο συνωμότη του 17ου αιώνα που αποπειράθηκε να ανατινάξει το αγγλικό κοινοβούλιο στις 5 Νοεμβρίου 1605!
Η πασίγνωστη διασκευή του ομώνυμου κόμικ των Ντέιβιντ Λόιντ και Άλαν Μουρ μεταφέρει την κόμικ αισθητική στο φασίζον μέλλον, σε ένα ενδιαφέρον κράμα πολιτικού μανιφέστου και απελπισμένης κραυγής αγωνίας. Το σενάριο υπογράφουν οι ταλαντούχες δημιουργοί Lilly & Lana Wachowski, του Matrix.
Honorable Mentions – Μερικές ακόμη αντιφασιστικές ταινίες που αξίζει να δείτε:
- Downfall – Hirschbiegel
- O Θίασος – Θοδωρής Αγγελόπουλος
- Η Λίστα του Σίντλερ – Steven Spielberg
- In the Fade – Φατίχ Ακίν
- 1984 – Μάικλ Ρεντφορντ
- Η Ζωή Είναι Ωραία – Ρομπέρτο Μπενίνι
- Οι ζωές των άλλων – Ντόνερσμαρκ
- Το Αγόρι με την Ριγέ Πιτζάμα – Mark Herman
- Η Λευκή Κορδέλα – Michael Haneke
- Πραγματικός Φασισμός – Μιχάηλ Ρομ
- Ζ – Costa Gavras
Δείτε ακόμη: Γιορτάζουμε τον μήνα του Pride με τις 10 καλύτερες ταινίες με LGBT+ χαρακτήρες
