Εάν είδατε την ταινία θα καταλάβατε ότι δεν υπάρχουν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα αλλά συναισθήματα που πρέπει να εκφράζονται.
Η Ψυχολόγος Γιαννόπαπα Ν. Ειρήνη ,Υπεύθυνη του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών Ίσιδα, μας μιλά για την αξία που έχουν όλα τα συναισθήματα για την υγιή ψυχική ανάπτυξη των παιδιών.
Πως τα συναισθήματα διέπουν τη ροή της συνείδησης; Πώς τα συναισθήματα χρωματίζουν τις αναμνήσεις μας από το παρελθόν; Ποια είναι η συναισθηματική κατάσταση ενός 11χρονου κοριτσιού; Μελέτες διαπιστώνουν ότι η εμπειρία των θετικών συναισθημάτων αρχίζει να μειώνεται απότομα σε συχνότητα και ένταση σε αυτή την ηλικία. Στην ταινία «Τα Μυαλά που Κουβαλάς» τα πέντε βασικά συναισθήματα προσωποποιούνται ως χαρακτήρες: θυμός, αηδία, φόβος, θλίψη και χαρά – και ελέγχουν το μυαλό ενός 11χρονου κοριτσιού που ονομάζεται Riley και μετακομίζει με την οικογένειά της από τη Μινεσότα στο Σαν Φρασίνσκο.
Ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ταινίας είναι η Λύπη, και το πώς αντιδρούν τα παιδιά ή οι άνθρωποι όταν καθοδηγούνται από τα συναισθήματα της Λύπης. Συνήθως η Λύπη για τους περισσότερους θεωρείται τροχοπέδη στη ζωή μας, μας εμποδίζει να νιώσουμε καλά και να είμαστε ευτυχισμένοι. Στην πραγματικότητα, οι μελέτες διαπιστώνουν ότι η θλίψη σχετίζεται με αυξημένη φυσιολογική διέγερση, ενεργοποιώντας το σώμα να ανταποκριθεί στην απώλεια. Μάλιστα στην πραγματική ζωή, η θλίψη ενός ατόμου κάνει τους άλλους ανθρώπους να βοηθήσουν. Εδώ είναι μερικά μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από την ταινία:
Η Θλίψη
Μάθημα 1ο: Η εναλλαγή Χαράς και Λύπης «δίνει χρώμα» στη Χαρά.
Όταν είμαστε χαρούμενοι είμαστε συντονισμένοι με τη θετική πλευρά του εαυτού μας και με τους γύρω μας. Είμαστε γεμάτοι ενέργεια και ενθουσιασμό. Ωστόσο δεν είναι απαραίτητο τα παιδιά μας να είναι ευτυχισμένα όλη την ώρα. Αν και το συναίσθημα Χαρά είναι αξιολάτρευτο και όλοι θα θέλαμε να είναι ο καλύτερός μας φίλος, ωστόσο υπάρχουν στιγμές που το παιδί θα βιώσει τη λύπη ακόμη και μέσα από μικρά καθημερινά επεισόδια όπως αν το μαλώσει η δασκάλα του ή αν χάσει το αγαπημένο του κουκλάκι. Μέσα από την εναλλαγή άλλωστε των συναισθημάτων της χαράς και της λύπης , η ευφορία που μας προσφέρει η χαρά γίνεται πιο συνειδητή.
Μάθημα 2ο: Μην φοβάστε τη Λύπη.
Είναι φυσιολογικό συναίσθημα, ακόμα και εξυπηρετικό. Η στεναχώρια είναι μία εσωτερική προειδοποίηση για κάτι σημαντικό που μας έχει συμβεί. Ωστόσο και αυτό το συναίσθημα είναι προσωρινό και θα περάσει. Η λύπη δεν είναι μια μεταδοτική ασθένεια και δεν χρειάζεται να προστατεύσουμε τα παιδιά και τους εαυτούς μας από τις αναποδιές της ζωής. Με διάθεση να ξορκίσουµε τη λύπη την ονομάζουμε αρνητικό συναίσθημα και κάνουμε τα πάντα για να την εξαφανίσουµε. Kάποιες φορές, µάλιστα, κάνουµε και πως δεν υπάρχει ή ζητάμε από τα παιδιά μας να μην εκφράζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα «μην κλαις», «μην στεναχωριέσαι», «μη φοβάσαι». Αρνούµαστε να ασχοληθoύµε μαζί τους, ή άλλες φορές σαν την στρουθοκάμηλο νοµίζουµε ότι αναβάλλοντας τον χειρισμό τους θα εξαφανιστούν! Όμως ο εγκέφαλός μας δε μπορεί να αγνοήσει τα αρνητικά συναισθήματα και να προσποιηθεί ότι δεν υπάρχουν. Αντίθετα, τα επαναφέρει συνεχώς στην επιφάνεια ως υπενθύμιση των προβλημάτων που πρέπει να τακτοποιηθούν.Τα συναισθήµατα, είτε είναι δυσάρεστα είτε ευχάριστα, είναι οι πολύτιµοι οδηγοί µας για κάθε αλλαγή. Η Λύπη μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευτυχία. Όταν η Riley, βρήκε τον φανταστικό φίλο της Bing Bong, η Λύπη κάθισε δίπλα στον Bing Bong. «Λυπάμαι που πήραν τον πυραυλό σας» του λέει ήσυχα, «Αυτό πρέπει να ήταν δύσκολο». Ακόμα κι αν κάτι δεν μπορούμε να ‘’διορθώσουμε’’ αισθανόμαστε καλά όταν μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους να προχωρήσουν μπροστά.
Μάθημα 3ο: Δεν υπάρχουν αρνητικά και θετικά συναισθήματα, υπάρχουν συναισθήματα που χρειάζεται να εκφραστούν.
Τα συναισθήματα χαράς και λύπης, θυμού ή φόβου δεν είναι αρνητικά ή θετικά, είναι ανάμεικτα. Μερικές φορές τα συναισθήματα αυτά μπορεί ακόμη και να συνεργάζονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα:
• Είναι η θλίψη για τον πόνο των άλλων αρνητική;
• Είναι η χαρά για την κακοτυχία κάποιου ατόμου αντιπαθητικού σε εμάς θετική;
• Είναι ο θυμός για την αδικία αρνητικός;
• Είναι ο φόβος που μας κρατά μακριά από παράτολμες συμπεριφορές αρνητικός;
Στο τέλος της ταινίας, η Χαρά έχει μάθει ότι η Λύπη είναι ένα πολύτιμο μέλος της ομάδας, και την καλεί πάνω στον πίνακα ελέγχου, ώστε και οι δύο να λειτουργήσουν μαζί. Το αποτελεσμα; Η Riley κλαίει όταν χάνει το σπίτι της αλλά χαμογελάει όταν επιστρέφει πίσω στους ανθρώπους που αγαπά.
Μάθημα 4ο: Ελάτε κοντά με το Φόβο.
Ένας ενήλικος που θέλει να πετύχει το στόχο του, αλλά φοβάται να προσπαθήσει, μπορεί να σκεφτεί: «Ποιο είναι το χειρότερο που μπορεί να μου συμβεί;» . Έτσι συχνά ενισχύει την επιθυμία του και εντείνει τις προσπάθειες για να επιτύχει, βλέποντας ότι τα «χειρότερα σενάρια» , πρώτον μπορεί να είναι ανασφάλειες του ή απλά μπορεί να είναι προσπελάσιμα. Όποτε, αν το παιδί σας αρνείται να κάνει κάτι από φόβο, βοηθήστε να απεγκλωβιστεί από αυτόν ενθαρρύνοντάς το να δοκιμάσει να κάνει αυτό που φοβάται (όχι όμως οτιδήποτε περιορίζει την εξέλιξή του ή κάτι που ενδέχεται να το βάλει σε κίνδυνο).
Μάθημα 5ο: Βοηθήστε το παιδί να εκφράσει το Θυμό του
Το παιδί συχνά δεν αναγνωρίζει το θυμό, αλλά αντιδρά αντανακλαστικά. Βοηθήστε το να τον εκφράσει εξηγώντας του ότι θυμός είναι ένα συναίσθημα – όχι απαραίτητα κακό – αλλά ο τρόπος που το εκφράζει κάποιος κάνει τη διαφορά. Επίσης εξηγήστε του πως αν καταφέρει να ελέγχει τον θυμό του, μπορεί να είναι κερδισμένος καθώς θα μπορεί να συζητά και να αναζητά λύσεις. Γενικά, τα συναισθήματα οργανώνουν και δεν διαταράσσουν την ορθολογική σκέψη. Για παράδειγμα, μελέτες διαπιστώνουν ότι όταν είμαστε θυμωμένοι είμαστε συγκεντρώμενοι στην αδικία, η οποία βοηθά να κινηθούμε με τέτοιο τρόπο που να μπορέσουμε να τη διορθώσουμε.
Όλα τα συναισθήματα-πρωταγωνιστές στο “Τα Μυαλά που Κουβαλάς”: Φόβος, Αηδία, Χαρά, Θυμός και Θλίψη
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Φίλια Μητρομάρα
Eιρήνη Γιαννόπαπα Ψυχολόγος (M.Sc. in Special Education, Speech Therapy & Parent Counseling )/Διευθύντρια Κέντρου Ειδικών Θεραπειών » Ίσιδα» (Ηρ. Πολυτεχνείου 87, Πειραιάς/τηλ. 210 4535078/Facebook Page)
H ταινία “Τα Μυαλά που Κουβαλάς/ Inside Out” Κυκλοφορεί σε BLU-RAY & DVD (METAΓΛΩΤΤΙΣΜΕΝΟ & με ελληνικούς υπότιτλους) από τη FeelGood
Λίγα λόγια για το έργο: Το να μεγαλώνεις δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά για τη Riley που ξεριζώνεται από την ήσυχη ζωή της σε μια κωμόπολη της κεντροδυτικής Αμερικής για να εγκατασταθεί στο Σαν Φρανσίσκο, όπου βρίσκεται η καινούρια δουλειά του πατέρα της. Όπως όλοι μας, έτσι κι η Riley κατευθύνεται από τα συναισθήματά της – τη Χαρά, τον Φόβο, τον Θυμό, την Αηδία και τη Θλίψη. Τα συναισθήματα ζουν στο Κέντρο Ελέγχου μέσα στο μυαλό της, απ’ όπου τη συμβουλεύουν στην καθημερινότητά της. Καθώς η Riley και τα συναισθήματά της αγωνίζονται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, στο Κέντρο Ελέγχου επικρατεί μεγάλη αναστάτωση. Ενώ η Χαρά, το κυρίαρχο και σημαντικότερο συναίσθημα της Riley, προσπαθεί να διατηρήσει το ηθικό υψηλό, τα υπόλοιπα συναισθήματα συγκρούονται μεταξύ τους για το πώς να διαχειριστούν μια διαφορετική πόλη, ένα νέο σπίτι κι ένα καινούριο σχολείο.
