To άρθρο που ακολουθεί περιγράφει την εξέλιξη των προπονητικών μεθόδων που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές στην Αρχαία Ελλάδα, από τους προϊστορικούς χρόνους µέχρι και τον 5ο αιώνα π.X.
Tο πρόγραµµα της προπόνησης χωρίζεται πλέον σε τρία µέρη: α) στην προπαρασκευή, που είχε σκοπό να θερµάνει τα µέλη και τις κλειδώσεις του αθλητή µε απαλές κινήσεις αλλά και εντριβές των µυών, β) την κυρίως προπόνηση που µε τη σειρά της μπορούσε να χωριστεί σε τρία µέρη: στον υγιεινό τρόπο προπόνησης, στο µερισµό και στην κατασκευή. Πέρα από την ποικιλία των προπονητικών προγραµµάτων οι αθλητές είχαν επίσης να επιλέξουν και ανάµεσα σε πολλές διαφορετικές ασκήσεις ειδικά σχεδιασµένες για την προετοιµασία σε συγκεκριµένα αθλήµατα, και γ) στην αποθεραπεία, που είχε ως σκοπό την αποκατάσταση του σώματος µε τη βοήθεια αναπνευστικών ασκήσεων και λουτρών. Iδιαίτερη έµφαση δινόταν επίσης και στην αναγκαιότητα της ανάπαυσης και της ηλιοθεραπείας μεταξύ των προπονήσεων.
Σχεδιασµός Προπόνησης.
Mέρος της καθηµερινής προπόνησης αποτελούσε και ο αποκαλούµενος “σχεδιασµός” της. Kατά τον σχεδιασµό λαµβάνονταν υπόψη παράγοντες όπως ο περιβάλλον χώρος, ο τόπος και οι καιρικές συνθήκες, ο καθορισµός του µέτρου και της ποιότητας της προπόνησης και η σωµατική και ψυχική κατάσταση του αθλητή ανάλογα µε το αν ήταν πληθωρικός, κρύωνε ή ήταν θερµόαιµος.
Oι απόψεις των συγγραφέων ήταν πολλές και πίστευαν ότι, πρώτα απ’ όλα, ο αθλητής έπρεπε να είναι ευδιάθετος, γιατί τότε η προπόνηση θα γινόταν πιο άνετη και εύκολη.
Kαι θα ήταν διαφορετική αν γινόταν στο ύπαιθρο ή σε στεγασµένο χώρο, ή αν ο καιρός ήταν ψυχρός ή ζεστός, ξηρός ή υγρός ή µέτριος. Tο χειµώνα έπρεπε να γίνονται οι δρόµοι και η πάλη, ενώ το καλοκαίρι η πάλη να γίνεται σε µικρότερο βαθµό, η δε χρήση του λαδιού ανάλογα µε τη θερµότητα και ψυχρότητα του τόπου. Aν όµως ο αθλητής είχε κάποιο ατύχηµα ή έπασχε σε κάποιο µέρος του σώµατος, τότε έπρεπε ν’αποφεύγει ορισµένες ασκήσεις, για να µην χειροτερέψει τις κακώσεις του. Kαι αν υπήρχε κάποια αδυναµία σ’ ένα µέρος του σώµατος τότε έπρεπε, ειδικά ο νέος, να γυµνάζει αυτό το µέρος.
Eν συνεχεία λοιπόν ακολουθούσε η προπόνηση που αποτελούνταν από διάφορα µέρη: Ξεκινούσε µε την προπαρασκευή ή παρασκευή, ακολουθούσε η προπόνηση των πολλών ατόµων ή ο υγιεινός τρόπος προπόνησης, εν συνεχεία ο µερισµός ή κατασκευή ή προπόνηση κατ’ άλλον τινά τρόπον και τελείωνε µε την αποθεραπεία.
Παρασκευή.
Oι αρχαίοι έδιναν µεγάλη σηµασία στη σωστή παρασκευή (προθέρµανση) των γυµναζοµένων, όχι µόνο για να προετοιµαστούν καλά, αλλά και γιατί έπρεπε να υπολογιστεί το ποσό και ο τρόπος εκτέλεσης των ασκήσεων. Kατά τον Γαληνό εάν δεν επροηγείτο τρίψη ή µασσάζ (από το ρήµα “µάσσω”=παρέχω χειρισµούς) η οποία θα προετοίµαζε τον αθλητή, τότε ο ασκούµενος κινδύνευε να πάθει διάφορες κακώσεις. H προθέρµανση άρχιζε µε ελαφριές κινήσεις, γιατί οι προπονητές γνώριζαν τη χρησιµότητα των ελαφριών κινήσεων πριν από έντονη δραστηριότητα. Για την επιτάχυνση της κυκλοφορίας του αίµατος και την προδιάθεση του οργανισµού για τις σφοδρότερες κινήσεις τη µέθοδο της τρίψης την έκριναν ως την καλύτερη και γινόταν µε συγκεκριµένη τεχνική ώστε να θερµανθεί το κορµί του αθλητή και να αποβάλει από πάνω του οτιδήποτε περιττό. Για το λόγο αυτό έπρεπε να είναι σύµµετρη, δηλ. ούτε απότοµη ούτε και µαλακή. Έτσι, λοιπόν, κατά την προθέρµανση, η γύµναση δεν άρχιζε απότοµα αλλά προοδευτικά αυξανόταν σε ένταση και ταχύτητα: “επιτείνει και παροξύνει τα γυµνάσια προς το τέλος”.
Kυρίως προπόνηση
H κυρίως προπόνηση γινόταν µε τους παρακάτω τρόπους: τον υγιεινό, τον µερισµό, την κατασκευή και κατ’άλλον τινά τρόπον.
Yγιεινός τρόπος προπόνησης. Kατά τον Γαληνό ο τρόπος αυτός αποτελούσε ένα σύµµετρο καθολικό γύµνασµα για όλο το σώµα, µε περίπατο, τρίψη και λουτρό.
Mερισµός. Ήταν ο διαχωρισµός της προπόνησης σε µέρη. O γυµναστής διάλεγε τις πιο κατάλληλες ασκήσεις για τη γύµναση όλου του σώµατος και τις περιλάµβανε στο ηµερήσιο πρόγραµµα. O µερισµός αποσκοπούσε στην καθολική εξάσκηση και την αγωνιστική προετοιµασία του σώµατος αλλά συγχρόνως αποτελούσε ένα γυµνάσιο στην ευρύτερή του έννοια.
Kατασκευή. Ήταν όπως την ονοµάζει ο Γαληνός, το τελειότερο γύµνασµα, η υπερεντατική προπόνηση των αθλητών που επιθυµούσαν να λάβουν µέρος στους γυµνικούς αγώνες.
Kατ’ άλλον τινά τρόπον. Στο πρόγραµµα της αθλητικής προπόνησης υπήρχαν και άλλοι τρόποι, οι οποίοι και δεν περιορίζονταν στο σύστηµα της µιας ηµέρας, όπως η λεγόµενη “γυµναστική τετράς”. Σύµφωνα µε αυτή, ο αθλητής έκανε διαφορετική προπόνηση κάθε ηµέρα αλλά µε σταθερά όρια. H δηµιουργία της προπονητικής αυτής µεθόδου προήλθε από την εµπειρία των προπονητών στους αγωνιστικούς χώρους και βασίστηκε στις προπονητικές µεθόδους που χρησιµοποιούσαν οι νικητές. Aυτός ήταν και ο λόγος που πολλοί γυµναστές αµφισβητούσαν την ορθότητα της µεθόδου των τετράδων, καθώς πίστευαν ότι δε λάµβανε υπόψη την ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία (φυσιογνωµία) του κάθε αθλητή.
Aποθεραπεία
Mετά την κυρίως προπόνηση ακολουθούσε το τελευταίο της στάδιο η αποθεραπεία ή αποκατάσταση, το λεγόµενο “θεραπευτικόν γυµνάσιον” έτσι ώστε να επανέλθει ο οργανισµός στη φυσική του κατάσταση. H αποθεραπεία γενικώς είχε πολλές φάσεις, διαφορετικές η µία από την άλλη. Σ’ αυτή περιλαµβάνονταν τα αναπνευτικά γυµνάσια, τα αποθεραπευτικά γυµνάσια και τα λουτρά.
Πηγή:
H αθλητική προπόνηση των Aρχαίων Eλλήνων
∆HMHTPH KOMHTOY∆H και ΘΩMA ΓIANNAKH
Toµέας Θεωρητικών Eπιστηµών Tµήµα Eπιστήµης Φυσικής Aγωγής και Aθλητισµού Πανεπιστήµιο Aθηνών.
Ο Δημήτρης Χάλαρης μας ενημερώνει για θέματα γυμναστικής. Μπορείς να τον βρεις www.dcpersonaltraining.gr
